«20 δισ. ευρώ χρωστάει η Γερμανία στην Ελλάδα»

Τα χρήματα που έδωσε αναγκαστικά η κατοχική ελληνική κυβέρνηση στους ναζί ετοιμάζεται να διεκδικήσει ομάδα Ελλήνων επιστημόνων

Σε ποσό άνω των 20 δισεκατομμυρίων ευρώ ανέρχεται σήμερα το «κατοχικό δάνειο» που παραμένει ανεξόφλητο, 65 χρόνια μετά την απελευθέρωση. Πρόκειται για τα χρήματα που η υπό κατοχή Ελλάδα αναγκάστηκε να δώσει για τις «ανάγκες» διαβίωσης των ναζί κατακτητών.
Τώρα βρίσκεται σε εξέλιξη πρωτοβουλία πολιτών, φορέων και επιστημόνων που ετοιμάζονται να διεκδικήσουν από τη Γερμανία την αποζημίωση για την αναγκαστική λεηλασία του ελληνικού Δημοσίου από τους ναζί.
«Σύντομα η πρωτοβουλία μας θα πάρει σάρκα και οστά με την ανακοίνωση επιτροπής που θα προωθήσει το αίτημα» λέει ο κ. Τάσος Ηλιαδάκης, μαθηματικός, δρ κοινωνιολογίας και καθηγητής στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας. Ο ίδιος έχει μελετήσει επί σειρά ετών έγγραφα του υπουργείου Εξωτερικών, αλλά και γερμανικά αρχεία και αφηγείται στο «Εθνος της Κυριακής» την ιστορία του κατοχικού δανείου.
Στρατός 300.000 ανδρών
Ηταν η εποχή που στην Ελλάδα η στρατιωτική δύναμη του κατακτητή αριθμούσε περί τους 300.000 άνδρες. Τις υπέρογκες δαπάνες κατοχής συνόδευε η λεηλασία παντός αγαθού. Στις 14-3-42 οι πληρεξούσιοι Γερμανίας και Ιταλίας, ερήμην αρχικά ακόμη και της κατοχικής κυβέρνησης, αποφάσισαν και υπέγραψαν μεταξύ τους δανειακή σύμβαση σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα έπρεπε να καταβάλλει κάθε μήνα 1,5 δισ. δρχ. ως έξοδα κατοχής, ενώ οι αναλήψεις άνω του ποσού αυτού από την Τράπεζα της Ελλάδος, θα ήταν άτοκο δάνειο...

Η δε επιστροφή του θα γινόταν αργότερα... Την αρχική αυτή σύμβαση που αναγκαστικά υπέγραψε και η ελληνική πλευρά, ακολούθησαν τρεις τροποποιήσεις που μετέτρεπαν την αναγκαστική σύμβαση σε συμβατική. Δηλαδή το δάνειο έπαυσε να είναι αναγκαστικό και μετέπεσε σε κοινό συμβατικό δάνειο.
«Η πρώτη τροποποίηση στις 2-12-42 όριζε ότι τα ποσά είναι αναπροσαρμοζόμενα και ότι θα άρχιζαν να επιστρέφονται από τον Απρίλίο του 1943. Μάλιστα κατέβαλαν δύο εξοφλητικές δόσεις και στη συνέχεια σταμάτησαν την επιστροφή οπότε μεταπίπτει το δάνειο σε έντοκο λόγω υπερημερίας. Δηλαδή είχε μετατραπεί σε δάνειο σταθερού νομίσματος και έντοκο» σημειώνει χαρακτηριστικά, μετά την έρευνά του, ο κ. Ηλιαδάκης και υπογραμμίζει ότι αποτελεί συμβατική υποχρέωση της Γερμανίας και όχι επανορθωτική.
Ενδεικτικό για το ύψος του δανείου είναι το έγγραφο της Τραπέζης της Ελλάδος (αρχείο Τ. Ηλιαδάκη) με ημερομηνία 16 Μαρτίου 1943.
Σύμφωνα με αυτό, το 1941 (από Αύγουστο έως Δεκέμβριο) η Ελλάδα έδωσε ως δάνειο σε Ιταλούς και Γερμανούς πάνω από 20 δισ. δραχμές. Το 1942 το δάνειο ήταν 185 δισ. δρχ. και το πρώτο τρίμηνο του 1943 άλλα 86 δισ. Ηδη στα μισά της κατοχής το δάνειο είχε ανέλθει σχεδόν σε περίπου 300 δισ. δραχμές.
«Συνολικά το ύψος του δανείου είχε φτάσει, το 1944 σε 227.940.201 εκατ. δολάρια, ενώ κατά τον Γερμανό επίτροπο Αλτενμπουργκ ήταν 400 εκατ. μετακατοχικά γερμανικά μάρκα. Σήμερα εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 20 δισ. ευρώ», μας λέει ο κ. Τ. Ηλιαδάκης.
Η τεκμηρίωση
«Αυτό που μας έλειπε ήταν η τεκμηρίωση, την οποία σήμερα έχουμε.Είχε χαθεί ακόμα και σύμβαση του δανείου που βρέθηκε τελικά στη Γερμανία. Από αρχεία στο Φράιμπουργκ φέραμε τα έγγραφα στο υπουργείο Εξωτερικών» λέει ο κ. Τάσος Ηλιαδάκης που μελέτησε ενδελεχώς αρχεία του υπ. Εξωτερικών και αναζητεί στοιχεία επί 35 ολόκληρα χρόνια.
«Τώρα γίνεται μια συγκροτημένη προσπάθεια στην οποία μετέχουν διπλωμάτες, ακαδημαϊκοί, επιστημονικοί φορείς και γνωστές προσωπικότητες που θα αποτελέσουν τα μέλη μιας επιτροπής για τη διεκδίκηση του δανείου. Η ενωμένη σήμερα Γερμανία αρνείται να εκπληρώσει μια συμβατική υποχρέωσή της. Η πολιτική αυτή αναδύει συμπεριφορά κράτους που έχασε τον πόλεμο, αλλά κέρδισε την ειρήνη και ως εκ τούτου δεν αναγνωρίζει οφειλές σε όσους κέρδισαν τον πόλεμο αλλά χάνουν στην ειρήνη».
Η ιστορία
Αγγελόπουλος, Ζολώτας και Σαμαράς ζήτησαν πίσω το δάνειο
Η Ελλάδα από το 1945 στο Παρίσι διαχώρισε το κατοχικό δάνειο από τις επανορθώσεις και ζητούσε την επιστροφή του. Ουδέποτε άλλωστε έπαψε να το διεκδικεί: το 1964 με τον καθηγητή Α. Αγγελόπουλο, το 1965 με τον Α. Παπανδρέου, το 1966 στις τότε ελληνογερμανικές συνομιλίες. Τότε μάλιστα η Γερμανία υποστήριξε ότι είχε υπάρξει προφορική παραίτηση από τον Κ. Καραμανλή, κάτι που αργότερα αναίρεσε η γερμανική πλευρά.
Το θέμα του δανείου ανακινήθηκε στη μεταπολίτευση το 1975 από τον καθηγητή Ξ. Ζολώτα. Αργότερα έθεσε το θέμα ανεπίσημα ο τότε υπ. Εξωτερικών κ. Α. Σαμαράς (18-4-91) σε Γερμανό ομόλογό του, ενώ στις 14-11-95 το έθεσε με ρηματική διακοίνωση η Ελλάδα.
Στη μακροσκελή διακοίνωση που είχε επιδοθεί στον Γερμανό υφ. Εξωτερικών προτεινόταν για πρώτη φορά η έναρξη συνομιλιών με θέμα τη ρύθμιση των γερμανικών χρεών προς την Ελλάδα. Είχε θεωρηθεί ως η πλέον κατάλληλη στιγμή, καθώς η Γερμανία αποτελούσε πλέον ενιαίο κράτος. Γραπτή απάντηση δεν δόθηκε ποτέ.
«Μετά την ενοποίηση της Γερμανίας το 1990, έχει εκλείψει και το τυπικό επιχείρημα του χωρισμού της Γερμανίας. Επομένως το δάνειο είναι άμεσα διεκδικήσιμο. Μπορεί να το διεκδικήσει η ελληνική κυβέρνηση, η Τράπεζα της Ελλάδος μέσω συντεταγμένων πολιτειακών θεσμών» μας λέει ο κ. Τάσος Ηλιαδάκης και προσθέτει ότι ανάλογα δάνεια επέστρεψε η Γερμανία τόσο στην Πολωνία (1956) όσο και στη Γιουγκοσλαβία (1971).
«Οι ναζί ουδέποτε το αμφισβήτησαν, άρχισαν μάλιστα την αποπληρωμή του, ενώ ο καγκελάριος Ερχαρντ το 1964 είχε δεσμευθεί για την επιστροφή του μετά την επανένωση της Γερμανίας».