Η Δίκη του Μαξίμου του Γραικού(Κων/νου Τσιλιγιάννη)

Επιμέλεια: πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου.

Το Ινστιτούτο Έρευνας ,διάσωσης και προβολής πνευματικών και πολιτιστικών παραδόσεων  -ΑΓΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ Ο ΓΡΑΙΚΟΣ – κυκλοφόρησε το βιβλίο-«Η ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ» του εξ Άρτης δικηγόρου-ιστορικού ερευνητή κ.Κων/νου Τσιλιγιάννη.
Το βιβλίο αυτό είναι ένα από τα 16 βιβλία που έγραψε ο Κων/νος  Τσιλιγιάννης και  αφορούν τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό .(  Στην εκδήλωση για τον Αγιο Μάξιμο τον Γραικό, την 28^η Ιανουαρίου στον πολυχώρο πολιτισμού «Αθηναϊς», η Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου τίμησε τον κ.  Κωνσταντίνο  Τσιλιγιάννη, στον οποίο οφείλεται η ανάδειξη του αγίου Μαξίμου του Γραικού στον ελλαδικό χώρο.)
Το βιβλίο αριθμεί, μαζί με την βιβλιογραφία 447 σελίδες και το προλογίζει ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μεγίστης  Μονής Βατοπαιδίου Γέροντας Εφραίμ.
«Ο Άγιος Μάξιμος,» γράφει στον πρόλογο ο Γέροντας Εφραίμ, «υπέμεινε με πολλή ταπείνωση την άδικη καταδίκη του στις Δίκες του 1525 και 1531. Το φοβερό είναι ότι μετά την κοίμηση του Αγίου κάποιοι δεν ήθελαν ούτε τα Πρακτικά αυτών των Δικών να μείνουν ανόθευτα. Ο αρχαιολόγος Νικόλαος Ποκρόφσκι ανακάλυψε το 1968 στο Αλτάι της Σιβηρίας τα γνησιότερα Πρακτικά από αυτά που υπήρχαν μέχρι τότε.
Ο κ. Κων/νος Τσιλιγιάννης, διακεκριμένος ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας, αλλά και σύγχρονος ερευνητής του βίου και του έργου του Αγίου Μαξίμου –στον οποίο οφείλεται η ανάδειξη του Αγίου στον ελληνικό χώρο με την συγγραφή τουλάχιστον 16 βιβλίων και με τις λοιπές δραστηριότητες του- πριν 15 τουλάχιστον χρόνια είχε δώσει υπόσχεση σε ομιλία που είχε κάνει στην Τράπεζα της Μονής μας ότι θα εκδώσει ένα βιβλίο με τίτλο «Η Δίκη του Μαξίμου του Γραικού». Και σήμερα ο κ.Τσιλιγιάννης μετά από 15 χρόνια μελέτης και έρευνας για το συγκεκριμένο θέμα παρουσιάζει το εν λόγω βιβλίο του, αναλύοντας και ερμηνεύοντας την σπουδαιότητα των Πρακτικών της Δίκης και εξαίροντας βέβαια το πρόσωπο του αγαπημένου του Αγίου Μαξίμου του Γραικού. Η πολύχρονη εμβριθής μελέτη του κ.Τσιλιγιάννη σε ό,τι αφορά τον φωτεινό αστέρα της Ορθοδοξίας που ονομάζεται Μάξιμος Γραικός, αλλά και η ιδιότητά του ως δικηγόρου εγγυώνται μία συνεπή και άψογη τεκμηρίωση και παρουσίαση των συμπερασμάτων της έρευνάς του από ιστορικοθεολογικής και νομικής απόψεως. Το εν λόγω πόνημα του κ.Τσιλιγιάννη αποτελεί έργο ζωής για τον συμπατριώτη του Άγιο Μάξιμο τον Γραικό.Ίσως και γι΄αυτόν τον λόγο συμπεριέλαβε στο βιβλίο αυτό και πολλά στοιχεία που αφορούν τον βίο του Αγίου Μαξίμου είτε από την διεθνή βιβλιογραφία είτε από τα νέα ιστορικά ντοκουμέντα που ο ίδιος ανακάλυψε κατά τις πολλές και πολύχρονες έρευνές του ».
Το βιβλίο περιλαμβάνει δέκα κεφάλαια και η σχετική βιβλιογραφία  . Τα σχετικά με την ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ και την εν συνεχεία καταδίκη του  αναπτύσσονται στα Κεφ.Β, Γ, Δ, Ε, ΣΤ, Ζ, Η ενώ στα υπόλοιπα τρία κεφάλαια αναπτύσσονται άλλα ιστορικά θέματα που έχουν σχέση με το Άγιο Μάξιμο .
Συγκεκριμένα :
-Το πρώτο Κεφάλαιο, έχει τίτλο –Ο ΜΑΞΙΜΟΣ Ο ΓΡΑΙΚΟΣ ΚΑΙ Η ΡΩΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΙΣΤ ΑΙΩΝΑ και έχει τέσσερις ενότητες .
Κεφάλαιο Πρώτο.-

Ενότητα	Τίτλος ενότητας	Περιεχόμενο.
Α	Ο ΜΑΞΙΜΟΣ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ	-Η πρόσκληση του Μεγάλου Δούκα της Ρωσίας  σε λόγιο Αγιορείτη μοναχό για μεταφραστικές εργασίες στην Μόσχα.-Η υποδοχή του Μαξίμου του Γραικού στην Μόσχα από τον Βασίλειο τον Γ Ιβάνοβιτς ηγεμόνα της Ρωσίας και η ανάθεση σε αυτόν μεταφραστικών εργασιών.
Β.	Η ΡΩΣΙΑ ΣΤΟΝ ΙΣΤ ΑΙΩΝΑ	-Η Ρωσική κοινωνική, εκκλησιαστική και πολιτική πραγματικότητα στον ΙΣΤ αιώνα.
Γ.	Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ ΤΟΝ ΙΣΤ ΑΙΩΝΑ	Τα κυρίαρχα χριστιανικά ιδεολογικά ρεύματα στην Μόσχα τον ΙΣΤ αιώνα
Δ.	ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΕΛΠΙΔΕΣ ΤΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ	Οι πρώτες μεταφραστικές εργασίες του Μαξίμου του Γραικού στην Μόσχα και οι ελεγκτικοί σχολιασμοί του. Η επιθυμία του Μαξίμου να επιστρέψει στην Μονή της μετανοίας του στο Βατοπαίδι του Αγίου Όρους και η μόνιμη κατακράτησή του στη Ρωσία.

-Το έννατο κεφάλαιο έχει τίτλο-Η ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ- και έχει τρείς ενότητες.
Κεφάλαιο  Εννατο

Ενότητα	Τίτλος ενότητας	Περιεχόμενο.
A	H EKKΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΣΗ	-Η παλαιά αποδοχή ηγεμόνων, κλήρων και λαού της οσιότητος του Μαξίμου του Γραικού.-Η σύνταξη βιογραφιών για τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό-Εικονογραφήσεις για τον Μάξιμο τον Γραικό. -Ο σηκός και το παρεκκλήσιο του Αγίου Μαξίμου. -Το κενοτάφιο του Μαξίμου του Γραικού -Ο τάφος του Αγίου Μαξίμου . -Ναοί του Αγίου Μαξίμου στην Ελλάδα. -Η επίσημη αναγνώριση και ο κανονισμός ως Αγίου του Μαξίμου του Γραικού. -Ιερές Ακολουθίες για τον Άγιο στην Ελλάδα και στην Ρωσία. -Η Ανακομιδή των ιερών λειψάνων του Αγίου Μαξίμου -Η Μετακομιδή των ιερών λειψάνων του Αγίου –Οι τελετές στην Ρωσία και στη Ελλάδα (Βατοπαίδι-Άρτα)
Β.	Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΛΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΙΣΤ ΑΙΩΝΑ	-Η δικαίωση του θεολογικού έργου του Αγίου Μαξίμου του Γραικού .-Η αναγνώριση και δικαίωση της συμβολής του Μαξίμου του Γραικού στην γλώσσα και τον πολιτισμό των Ρώσων.-Η αναγνώριση των Ρωσόγλωσσων πεζών κειμένων του Μαξίμου του Γραικού. -Η αναγνώριση του Ελληνόγλωσσου ποιητικού έργου του Μαξίμου. -
Γ	ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ	-Συμπόσια και συνέδρια για τον Άγιο Μάξιμο στην Άρτα(1988) και στην Φλωρεντία(2007).-Τηλεοπτικές εκπομπές, βιβλία και άρθρα για τον Μάξιμο τον Γραικό.

-Το δέκατο κεφάλαιο έχει τρείς ενότητες και τίτλο-ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΞΙΜΟ ΤΟΝ ΓΡΑΙΚΟ στην Ρωσική ,ευρωπαϊκή και ελληνική γραμματεία.

-Bιβλιογραφία-Εικονογραφία.
Στις σελίδες 433-447 αναφέρεται η αναλυτική βιβλιογραφία του πονήματος.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο συγγραφέας εκτός από τα δικά του βιβλία και άρθρα αναφέρει ως πηγές της μελέτης του από την μεν ελληνική βιβλιογραφία άλλες  74 και στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία 118 βιβλία και άρθρα.
Επίσης  στην βιβλιογραφία αναγράφονται οι παλιές εκδόσεις χειρογράφων, χρονικών, παλαιών πρακτικών ,συγγραμμάτων, βίοι του Μαξίμου, εκδόσεις της Θεολογικής Ακαδημίας του Καζάν, που χρησιμοποίησε, καθώς και οι νέες εκδόσεις της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου, του Αγίου Όρους, της Θεολογικής Ακαδημίας της Μονής της Αγίας Τριάδος, περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων που σχετίζονται με την ζωή και το έργο του Αγίου Μαξίμου και υπάρχουν σχετικές παραπομπές στο βιβλίο.
Επίσης στο βιβλίο υπάρχει μεγάλος αριθμός ασπρόμαυρων εικόνων με αγιογραφίες και προσωπογραφίες του Αγίου Μαξίμου(σελ.290, 294, 295, 299, 261, 230, 226, 225, 160, 40, 431, 329) καθώς και άλλων φωτογραφιών, που σχετίζονται με τους χώρους που έζησε ο Άγιος Μάξιμος και τις τελετές ανακομιδής και μετακομιδής των τιμίων λειψάνων στο Άγιο Όρος και στην Άρτα.(σελ.317, 323, 321, 326, 327, 328, 331, 332) κ.α

ΚΕΦΑΛΑΙΟ –Β-TA ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ (σελ.45-96)
H εποχή, η οποία σχετίζεται με την διαφωτιστική δράση του Οσίου Μαξίμου στην Ρωσία, ήταν εποχή θλιβερών συγχύσεων, που συνέβησαν εν μέρει μεν από διάφορες ξένες επιδράσεις εν μέρει δε από εσωτερικά αίτια. Ο Μάξιμος διέκρινε ότι στην ρωσική ζωή οι καρποί της πίστεως είναι λίγοι. Αυτό δεν ήταν αποτέλεσμα της παγανιστικής μανίας η της επιστήμης, όπως στην Δύση, αλλά απεναντίας ήταν συνέπεια της απαιδευσίας και της νοητικής ανωριμότητας. Δεν μπορούσες να κατηγορήσεις τους Ρώσους για αδιαφορία προς την πίστη. Ήταν θερμά αφοσιωμένοι σε αυτήν, μα αφοσιωμένοι τυφλά. Οι περισσότεροι δεν γνώριζαν τις πλέον βασικές αλήθειες της χριστιανικής διδασκαλίας. Η πλειονότης αρκείτο στην εξωτερική εκπλήρωση των τελετών, θεωρώντας αυτό ως αρκετό για την σωτηρία. Η έλλειψη παιδείας άφηναν πλήρη ελευθερία στην δεισιδαιμονία.
Ό  Μάξιμος δεν έμεινε απαθής παρατηρητής της ζωής στη Μοσχοβία και σύντομα βρέθηκε όχι μόνο να καταγγέλλει σε κείμενά του τις επικρατούσες προλήψεις και την κοινωνική αδικία, αλλά και να συνδέεται με προσωπικότητες όπως ο παραγκωνισμένος βογιάρος διπλωμάτης Ιβάν Μπεκλεμίσεφ και ο πρίγκηπας-μοναχός Βασσιανός Πατρικέγεφ. Τοποθετήθηκε έτσι, σύντομα ο Μάξιμος στην καρδιά της σύγκρουσης “Ακτημόνων” και “Κατεχόντων”, που έμελλε να σφραγίσει την πορεία της Ρωσίας προς ένα ισχυρό συγκεντρωτικό κράτος.
Ορθόδοξο αντίστοιχο, τρόπον τινά, των “μικρών” Φραγκισκανών, οι Ακτήμονες (στα ρωσικά: Νεστιαζάτελι) έθεσαν εκ νέου το ερώτημα των σχέσεων θρησκείας, εξουσίας και ιδιοκτησίας, σε μία εποχή κατά την οποία το ένα τρίτο της ρωσικής γης ήταν μοναστηριακή περιουσία και οι κάτοικοί της εκκλησιαστικοί δουλοπάροικοι.
Κυριότεροι εκφραστές της τάσης των Ακτημόνων, πριν από τον Μάξιμο τον Γραικό, ήσαν οι “Ζαβόλγειοι” (δηλ. οι ερημίτες που είχαν εγκατασταθεί πέραν του Βόλγα, ορίου τότε της ρωσικής επικράτειας), με προεξέχοντα ανάμεσά τους τον Νείλο Σόρσκι.
Βασικός αντίπαλός τους, υπήρξε ο Ιωσήφ, ιδρυτής και ηγούμενος της ισχυρής μονής του Βολοκολάμσκ, ο οποίος υποστήριζε ένα καισαροπαπικό μοντέλο, που τον έκανε ιδιαίτερα αρεστό στους Μεγάλους Ηγεμόνες, οι οποίοι τον καιρό εκείνο προσπαθούσαν να εμπεδώσουν την εξουσία τους απέναντι στους περιφερειακούς πρίγκιπες. Στα ησυχαστικά κηρύγματα των Ακτημόνων, οι οποίοι ζητούσαν την επιστροφή στις παραδοσιακές μοναχικές αξίες της πενίας και της ταπεινοφροσύνης, ο Ιωσήφ αντέτασσε (προλειαίνοντας το έδαφος για το ιδεολόγημα της “Μόσχας ως Τρίτης και Τελευταίας Ρώμης”) το “θεόσταλτο” της εξουσίας των τσάρων και την ανάγκη συνεργασίας της κοσμικής με την πνευματική εξουσία. Το πώς το εννοούσε αυτό, φάνηκε καθαρά όταν οι θιασώτες της αίρεσης του “Ζαχαρία του Ιουδαίου” στο Νοβγκορόντ οδηγήθηκαν στην πυρά, παρά τις εκκλήσεις του Νείλου Σόρσκι να επιστρατευθεί από την Εκκλησία η δύναμη του παραδείγματος και η χριστιανική συγχώρηση…
Ως υποστηρικτής των Ζαβολγείων στη διαμάχη τους με τους Βολοκολαμίτες και επικριτής των πολιτικών του ηγεμόνα Βασίλειου, ο Μάξιμος ο Γραικός δεν άργησε να πέσει σε δυσμένεια.
Επίσης κατά την βασιλεία του Βασιλείου Ιβάνοβιτς ,όπως και κατά την βασιλεία του πατέρα του, έρχονταν απεσταλμένοι από τα δυτικά κράτη προσπαθώντας να πείσουν τον ηγεμόνα να ενωθεί μαζί τους έναντι των Τούρκων. Παράλληλα μιλούσαν για ένωση των Εκκλησιών, εννοώντας ασφαλώς την υποταγή της Εκκλησίας μας στον Πάπα, ως κεφαλή του χριστιανικού κόσμου.
Έτσι στο δεύτερο Κεφάλαιο του βιβλίου του ο κ.Κων/νος Τσιλιγιάννης, το οποίο έχει τίτλο –ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ-αναπτύσσει τις κριτικές του Μαξίμου για την κορυφή της πυραμίδας της ρωσικής κοινωνίας του ΙΣΤ αιώνα. Συμπεριλαμβάνει τις κριτικές του Αγίου Μαξίμου κατά της τυπολατρίας κατά της αμαρτωλής ζωής και συμπεριφοράς κληρικών και μοναχών, κατά της μεγάλης γαιοκτησίας των μοναστηριών και της στυγνής εκμεταλλεύσεως των φτωχών, κατά του αυτοκεφάλου της Ρωσικής Εκκλησίας  και κριτική κατά των μητροπολιτών, οι οποίοι καταγίνονταν σε μια φανατική προσήλωση στο νεκρό γράμμα και τους εξωτερικούς τύπους της λατρείας και διακρίνονταν για ένα θρησκευτικό φαρισαϊσμό.
Αξιοσημείωτα θέματα του δευτέρου κεφαλαίου αποτελούν και τα εξής:
1.Η κριτική  του Οσίου Μαξίμου κατά μερικών Ρώσων Αγίων.
Ο Μάξιμος μεταξύ των διαφόρων θεμάτων, τα οποία ήταν ασυμβίβαστα με την Ορθόδοξη πίστη διέκρινε και την προσπάθεια Ρώσων Μητροπολιτών να κατατάξουν στο Αγιολόγιο πρόσωπα τα οποία όταν ζούσαν είχαν υπό την ιδιοκτησία τους πόλεις, χωριά και ανθρώπους, τους οποίους έλεγχαν τυραννικά, εισέπρατταν από τους δυστυχείς φόρους και συγκέντρωναν μεγάλο πλούτο και ένεκα τούτων, κατά τον Μάξιμο, δεν ήταν δυνατόν να θεωρούνται θαυματουργοί και να είναι Άγιοι. Αυτή η κριτική του Οσίου αιφνιδίασε την μοσχοβίτικη ιεραρχία και μερικοί ιερωμένοι, χωρίς να ασχοληθούν με την ουσία του θέματος, τον κατηγόρησαν ως αγιομάχο και αιρετικό.
2.Το προσωπικό μίσος του Ρώσου Μητροπολίτη της Μόσχας Δανιήλ.(σελ.89-93)
3.Τα τρία διορθωτικά και μεταφραστικά λάθη του Μαξίμου σε εργασίες του χιλιάδων σελίδων.(σελ.85-89)
«Από τα πρακτικά της δίκης του 1525 μαθαίνουμε ότι τον κατηγόρησαν για το εξής θέμα:
Ο Μάξιμος όταν διόρθωνε την ασματική ακολουθία της Αναλήψεως, που περιλαμβάνεται στο Πεντηκοστάριο, μη γνωρίζοντας την αρχαία σλαβωνική δεν κατενόησε την χρονική διαφορά των Ρωσικών λέξεων «σεντέ» και «σεντέβ», διότι άλλο το του ενεστώτος «κάθεται» ο Χριστός στα δεξιά του Πατρός και άλλο το «εκάθησε». Ο Μάξιμος κατά το ελληνικό κείμενο ορθά το μετέφρασε στον αόριστο (Ο Χριστός ανελήφθη και εκάθισεν) αλλά στην Ρωσική ο αόριστος κρίνεται ότι δεν «καθότανε» πάντοτε και αντιλαμβάνονταν το «κάθησε» για λίγο, πρόσκαιρα και όχι για πάντα αιώνια.(σελ.86)
…..Ο Μάξιμος κατηγορήθηκε αδίκως και κακοβούλως για μία κακόδοξη μεταφραστική απόδοση κάποιας φράσεως του Συμεών του Μεταφραστή για τον βίο της Παναγίας .(σελ.87)
..Επίσης στην δεύτερη δίκη(1531) τον κατηγόρησαν λίαν ανοήτως ότι ο Μάξιμος είπε και επέμενε να μην γράφεται στο ια άρθρο του Συμβόλου της Πίστεως το «τσαγιού(=ελπίζω)» ,αλλά το «ζντού»(προσδοκώ). Ο Μάξιμος είχε δίκιο, διότι το μεν «ελπίζειν» δεν ενέχει βεβαιότητα περί των μελλόντων, ενώ με το «προσδοκάν» αναμένεται το ασφαλώς συμβησόμενο.(σελ.88).
4.Το πόρισμα.(σελ.93-96)
Στην ενότητα αυτή ο συγγραφέας αναπτύσσει τις δύο μεγάλες και βασικές κατηγορίες που τον οδήγησαν στην πρώτη δίκη το 1525 που ήταν:
-Ο αυστηρός έλεγχος του Οσίου Μαξίμου για την τοποθέτηση Ρώσων Μητροπολιτών χωρίς την έγκριση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που θεωρήθηκε παρέμβαση στα εσωτερικά δρώμενα της εθνικής, πολιτικής της επίσημης Ρωσικής εξουσίας και εκδήλωση μειώσεως του κύρους της Ρωσικής Εκκλησίας
-Ο αυστηρός έλεγχος του Μαξίμου κατά των παρανόμων γαιοκτησιών των ρωσικών μοναστηριών.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ.(σελ.97-106)
-ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΧΑΛΚΕΥΜΕΝΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ
Στο κεφάλαιο αυτό ο συγγραφέας παραθέτει στοιχεία για τους τέσσερις δικαστικούς καταλόγους της δίκης του Αγίου Μαξίμου.
Τον δικαστικό κατάλογο ΠΟΓΚΟΝΤΙΣΚΙ, τον δικαστικό κατάλογο ΜΠΑΡΣΟΦΣΚΙ και ΣΙΒΗΡΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΚΑΤΑΛΟΓΟ . (Sibirsky Spisok)
Πρέπει να σημειώσουμε ότι τα αυθεντικά πρακτικά της δίκης του Αγίου Μαξίμου έχουν καταστραφεί μετά την μεγάλη πυρκαγιά των Τσαρικών Αρχείων και της μεγάλης ηγεμονικής βιβλιοθήκης.
Ο κ. Κων/νος Τσιλιγιάννης στην σελ.106 του βιβλίου του σημειώνει: «Τον δικαστικό Σιβηρικό κατάλογο –ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ – οι περισσότεροι Ρώσοι ιστορικοί τον θωρούν ημιχαλκευμένο ως πλησιάζοντα την αλήθεια και γι αυτό τον λόγο τον ΙΕ αιώνα τα κατέστρεψαν όπου υπήρχαν ,εκτός από το μοναδικό αντίγραφο που έμεινε επί αιώνες κρυμμένο και καταχωνιασμένο σε μοναστήρι του Αλτάι της Σιβηρίας.
Οι δικαστικοί κατάλογοι Πογκοντίσκι και Μπαρσόφσκι εκρίθησαν από το σύνολο των Ρώσων ιστορικών ως χαλκευμένοι» (σελ.106).
Επίσης στην σελίδα 102 του βιβλίου υπάρχει εικόνα με την αρχή του 39^ου κεφαλαίου των Δικαστικών Καταλόγων Sibirsky Spisok, που βρίσκεται στην Κρατική, Δημόσια, Επιστημονική και Τεχνολογική βιβλιοθήκη των Επιστημών της Ρωσίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ(σελ.107-120)
ΤΑ ΜΕΤΑΓΕΓΡΑΜΜΕΝΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ  ΤΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΣΛΑΒΟΝΙΚΟ ΣΙΒΗΡΙΚΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ.

Στις σελίδες 108-120 ο συγγραφέας παραθέτει φωτοτυπημένες σελίδες των πρακτικών της δίκης του Μαξίμου του Γραικού στην σλαβονική γλώσσα από το Σιβηρικό χειρόγραφο
Ο Σιβηρικός κατάλογος μεταξύ και άλλων θεμάτων περιλαμβάνει:
1.Τα πρακτικά της δίκης κατά του Μαξίμου του Γραικού.
2.Το συνοδικό γράμμα του μητροπολίτη Μόσχας Δανιήλ προς την μονή
Iosifo-Volokolamskij από τις 24 Μαίου 1525, για να τεθεί ο Μάξιμος σε αυστηρή απομόνωση.
3.Την επιστολή του Μεγάλου Δούκα Βασιλείου Γ΄Ιβάνοβιτς επίσης προς την μονή Iosifo-Volokolamskij από τις 24 Μαίου 1525 και για τον ίδιο σκοπό.
Η μετάφραση στην ελληνική γλώσσα ολόκληρου του δημοσιευμένου εν μεταγραφή σλαβονικού κειμένου των πρακτικών της δίκης του Σιβηρικού καταλόγου υπάρχει τμηματικά αυτολεξεί, αλλά κατά θέμα με ιστορική ανάλυση και σχολιασμό στα κεφάλαια έκτο και έβδομο του βιβλίου.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ(σελ.121-136)
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Η ΕΙΔΙΚΗ ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ -ΣΟΜΠΟΡ

Στην αρχή του συγκεκριμένου κεφαλαίου αναπτύσσονται τα θέματα:
-Περί της λειτουργίας της Ιεράς Συνόδου –Δικαστηρίου Σομπόρ της Μόσχας και περί της αρμοδιότητας της για την δίκη του Μαξίμου του Γραικού.
«Η Δίκη του Μαξίμου, σημειώνει ο συγγραφέας, είχε χαρακτήρα ιεράς εξετάσεως. Περί τούτου ο Μ.Gromov αποκαλυπτικά και κατηγορηματικά έγραψε ότι «Η Δίκη εναντίον του Μαξίμου του Γραικού ενός Αγιορείτη μοναχού, διακρινόταν για την πολιτική της διαδικασία, η οποία ήταν ειδικώς οργανωμένη και με σαφή πρόθεση, στοιχεία που αποδεικνύουν το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Μεσαίωνα. Όταν η δίκη διεξήχθη όχι με δικαστικό αγώνα αλλά με ιερή εξέταση, αντιμετώπιζε μόνο ένα πρόβλημα, ήτοι την μαρτυρία για την ενοχή του κατηγορουμένου».
Η δεύτερη  ενότητα με τίτλο -ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ –περιλαμβάνει  τα θέματα.
-Ο Ηγεμόνας, απόλυτος ρυθμιστής της δίκης.
-Η σύνθεση και οι αρμοδιότητες των μελών της Ιεράς Συνόδου Σομπόρ.
-Ο Πρόεδρος (Μητροπολίτης Μόσχας Δανιήλ ο οποίος είχε το πάθος να υποβάλλει καταιγιστικές ερωτήσεις σε άκρως υποτιμητικό ύφος προς τον Μάξιμο)
-Η Κατηγορούσα αρχή
-Οι κατηγορούμενοι.(Στην πρώτη δίκη του 1525 κατηγορούμενος ήταν ο Μάξιμος ο Γραικός, ενώ στην δεύτερη ήταν επί πλέον ο Βασσιανός Πατρικέγιεφ και ο Ισαάκ Σομπάκι).
-Οι μάρτυρες κατηγορίας
-Οι μάρτυρες υπερασπίσεως .(Εδώ μνημονεύεται ο γέροντας Νεόφυτος, το όνομα του οποίου θα πρέπει να μείνει στην ιστορία ως παράδειγμα εντιμότητας και ανθρωπισμού).
Η Τρίτη ενότητα έχει με τίτλο-ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΗΤΗΡΙΟ.
Σε αυτή αναφέρονται  οι  κατηγορίες εναντίον του Μαξίμου, όπως προκύπτει από τον Σιβηρικό κατάλογο και από τα τρία γνωστά χρονικά Tipografskaja-Vologodsko-Permskaja-Kholmogorskajia. Ο Όσιος κατηγορήθηκε
1.Για Αίρεση, λόγω μεταφραστικών λαθών.
2.Για την κριτική κατά της αυτοκεφαλίας της Ρωσσικής Εκκλησίας.
3.Για την κριτική κατά της γαιοκτησίας της Εκκλησίας και των μοναστηριών.
4.Για την κριτική κατά των Ρώσων Μητροπολιτών και Αγίων.
5.Για την κριτική κατά του Μεγάλου Δούκα της Ρωσίας.
6.Για την κατασκοπεία σε βάρος της Ρωσίας.
Στην τέταρτη ενότητα με τίτλο-ΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ-
ο συγγραφέας αναφέρει τα σχετικά με τα δημόσια έγγραφα, τα ιδιωτικά έγγραφα και τα θρησκευτικά γραπτά κείμενα του αποδεικτικού υλικού.
Και κλείνει το κεφάλαιο αυτό με την έναρξη των εργασιών της Συνόδου στο παλάτι του Μεγάλου Δούκα της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 1525.
«Στην κατάμεστη αίθουσα της δίκης του Μαξίμου  πρόεδρος της Συνόδου ήταν ο Δανιήλ ο οποίος κάλεσε τον κατηγορούμενο Μάξιμο τον Γραικό. Ο Αγιορείτης σοφός μοναχός προσήλθε με χαμηλωμένο το βλέμμα του, αλλά με αγέρωχο παράστημα μέσα σε μια αίθουσα όπου είχαν τοποθετηθεί με προσεγμένη ταξιθεσία όλοι οι προσκληθέντες. Υπήρχε και ειδικός χώρος όπου είχαν τοποθετηθεί κατά ιεραρχία όλοι οι μάρτυρες κατηγορίας.»
Αφού εισήλθε στην αίθουσα, εν μέσω χειροκροτημάτων και ζητοκραυγών ο Μέγας Δούκας Βασίλειος Ιβάνοβιτς «..ο πρόεδρος της Συνόδου Δανιήλ ανέφερε το όνομα του κατηγορουμένου, απάγγειλε με στόμφο και με λεπτομερή ανάπτυξη ολόκληρο το κατηγορητήριο και συνεχίστηκε η ουσιαστική διαδικασία της δίκης με ερωτήσεις στον κατηγορούμενο και με την εξέταση των μαρτύρων κατηγορίας»(σελ.136).
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ.(σελ.137-160)
Η ΔΙΚΗ –Η ΠΡΩΤΗ ΥΠΟΔΙΚΙΑ ΤΟΥ 1525
Το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει τις εξής ενότητες.
1.Το προανακριτικό στάδιο, όπου αναπτύσσονται οι κύκλοι των προανακρίσεων πρώτα από ειδικούς μορφωμένους αυλικούς του Ηγεμόνα για πολιτικές –ποινικές κατηγορίες και ύστερα από τον ίδιο τον μητροπολίτη Δανιήλ με άλλους βοηθούς επισκόπους για καθαρά θρησκευτικά θέματα.
2.Η έναρξη της δίκης του 1525 .
«Ο Μάξιμος Γραικός κατάφορτος δεινών συκοφαντικών αιτιάσεων, εγκαταλελειμμένος από τους φίλους και θαυμαστές του, θύμα της οργής του Ηγεμόνα και του Μητροπολίτη προσήχθη στην αίθουσα του δικαστηρίου ως ο έσχατος των εγκληματιών»(Γρ.Παπαμιχαήλ). Κατά τον Μ.Gromov η δίκη αυτή ήταν «μεσαιωνική ιερά εξέταση», δεν υπήρξε δικαστικός αγών, αλλά μόνο η ανάπτυξη μαρτυρικών καταθέσεων για ενοχή του κατηγορουμένου» (σελ.146)
3.Τα συζητηθέντα θέματα.
4.Η απόφαση.
«Ο Μάξιμος καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη στις υπόγειες φυλακές της Μονής Βολοκολάμσκι …Οδηγήθηκε αμέσως αλυσοδεμένος σε ένα δυσώδες και πολύ κάτω από την επιφάνεια μπουντρούμι. Καταδικάστηκε να ζει στα έγκατα της γης, χωρίς θέρμανση, χωρίς ικανοποιητικό φαγητό, χωρίς επικοινωνία.».
5.Οι επιστολές του Δανιήλ και του Βαιλείου Γ΄για την εκτέλεση της ποινής του Μαξίμου.
Εδώ γράφονται μεταφρασμένες στα ελληνικά οι επιστολές που υπάρχουν στην σλαβονική γλώσσα στον Σιβηρικό κατάλογο των πρακτικών της δίκης.
6.Η ισόβια κάθειρξη και τα μαρτύρια του Μαξίμου του Γραικού.
Στην ενότητα αυτή αναπτύσσει ο συγγραφέας αναλυτικά τα μαρτύρια του Οσίου στα μπουντρούμια της Μονής Βολοκολάμσκ «όπου όπως ήταν φυσικό επόμενο, από τα βάσανα πολλές φορές ο Μάξιμος περιέπιπτε σε πλήρη απώλεια των αισθήσεων μέχρι νεκρώσεως».  Εδώ μνημονεύεται από τον συγγραφέα το γεγονός ότι «ο Μάξιμος για να μπορέσει να σταθεί στην ζωή έγραφε στους τοίχους με κάρβουνο τροπάρια στο Άγιο Πνεύμα» και παραθέτει τα τέσσερα πρώτα τροπάρια του Κανόνα για το Άγιο Πνεύμα.(σελ.159).
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ(σελ.161-226)
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΥΠΟΔΙΚΙΑ ΤΟΥ 1531.
Στην αρχή του κεφαλαίου στην ενότητα –ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ-ο συγγραφέας αναπτύσσει τους λόγους, που κατά την δική του έρευνα, έγινε επανάληψη της δίκης του Μαξίμου του 1531 .
Στην συνέχεια και σε έκταση 59 σελίδων (σελ 165-224) γίνεται εκτενής σχολιασμός των πρακτικών της δίκης του Μαξίμου από τον Σιβηρικό κατάλογο. Πιστεύουμε ότι η ενότητα αυτή αποτελεί την πεμπτουσία όλου του θέματος της Δίκης του Μαξίμου του Γραικού.
Εδώ αναπτύσσονται τα θέματα που αφορούν τις κατηγορίες εναντίον του Αγίου Μαξίμου.
1.Για κακοδοξία και αίρεση.
2.Για το έγκλημα καθοσιώσεως, εσχάτη προδοσία.
«Το έγκλημα καθοσιώσεως, το προσαπτόμενο στον Μάξιμο συνίστατο: Πρώτον στο ότι δήθεν έλεγε σε πολλούς ότι θα προτιμούσε να κατελάμβανε την Ρωσία ο Σουλτάνος και αυτό από μίσος τάχα προς τους συγγενείς των τέως Ελλήνων Βυζαντινών αυτοκρατόρων, στους οποίους περιλαμβανόταν και ο Βασίλειος Ιβάνοβιτς ως εγγονός του Θωμά Παλαιολόγου. Δεύτερον, στο ότι αποκαλούσε τον Ρώσο Ηγεμόνα διώκτη και βασανιστή, παρομοιάζοντας αυτόν προς τους αρχαίους διώκτες και τυράννους. Και τρίτον, ότι κατέκρινε τον Ηγεμόνα ότι αφού παρέδωσε την Ρωσία στον Χάνο της Κριμαίας ένεκα φόβου, αναγκάστηκε τελικά να υποχωρήσει απέναντι στον Σουλτάνο.»(σελ.191).
3.Για την αυτοκεφαλία της Ρωσικής Εκκλησίας..
4.Για την αντικανονική, καταχρηστική και άδικη διαχείριση ιδιοκτησιών του κλήρου και των μοναστηριών στην Ρωσία κατά τον ΙΣΤ αιώνα.
Επίσης αναφέρονται τα γεγονότα που συνέβησαν στην προτελευταία συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου-Σομπόρ και αναπτύσσεται η απόφαση του Συνοδικού Δικαστηρίου για τον Μάξιμο και για τους συγκατηγορούμενούς του Βασσιανό και Ισαάκ..
«Η ποινή ήταν η δεινότερη και βαρύτερη για τον αγνό Αγιορείτη μοναχό, διότι καταδικάστηκε ισόβια, σιδηροδέσμιος στην Μονή Οτρότς της πόλεως Τβέρ και του απαγορεύτηκε η Θεία Μετάληψη υπό την αυστηρή επιτήρηση του Επισκόπου Τβέρ Ακακίου.
Τέλος το κεφάλαιο κλείνει με το ιστορικό Πόρισμα, που αφορά τις κατηγορίες για τον Μάξιμο τον Γραικό.
«Το ιστορικό πόρισμα αντικειμενικά είναι αυτονόητο, αβίαστο και καθαρό: Ο Μάξιμος ο Γραικός ήταν αθώος από όλες τις κατηγορίες που του προσήψαν στις δύο Συνόδους του 1525 και 1531 ο Ηγεμόνας της Ρωσίας Βασίλειος Γ΄Ιβάνοβιτς και ο Μητροπολίτης Μόσχας Δανιήλ, ο ανελέητος διώκτης του Μαξίμου. Τελικώς ο Μάξιμος μετά τον θάνατό του δικαιώθηκε ηθικά και εκκλησιαστικά, ως τούτο αποδεικνύουμε στο ένατο κεφάλαιο του παρόντος βιβλίου».(σελ.225)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ.(σελ.227-288)
Η ΕΙΡΚΤΗ ΣΤΗΝ  ΤΒΕΡΗ,Ο ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΣΕΡΓΚΙΕΒ ΠΟΣΑΝΤ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ.

Το κεφάλαιο περιέχει τις ενότητες .
Α.Η ζωή και τα έργα του στην Μονή Οτροτς της Τβέρης .
Β.Η ζωή και τα έργα του στην Μονή Αγίας Τριάδος στο Σεργκίεβ Ποσάντ και ο Θάνατος του Μαξίμου.
Στην Α ενότητα περιγράφεται η ζωή στην νέα φυλακή του Μαξίμου και αναφέρονται αναλυτικά  οι  επιστολές που έστειλε σε διάφορους παράγοντες για την απελευθέρωσή του .
Ο Μάξιμος στις επιστολές του ανέπτυξε θέματα θεολογικά, κοινωνικά αλλά κυρίως απολογητικά της πίστεώς του και τέλος και αιτήματα προς πάντες για αν πετύχει την πολυπόθητη γι’ αυτόν αποφυλάκισή του και επιστροφή του στο Βατοπαίδι.
Στην συνέχεια αναφέρονται  οι επιστολές των Πατριαρχών Αλεξανδρείας Ιωακείμ, του Οικουμενικού Πατριάρχη Διονυσίου του Β΄ και του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Γερμανού προς τον Ιβαν τον Δ΄, που είχαν σαν θέμα την απελευθέρωση του Μαξίμου. Τέλος δε γίνεται αναλυτική παρουσίαση του επιστολικού και ερμηνευτικού έργου του Μαξίμου στην Τβέρη. Στις σελίδες 254 -262 παρατίθεται η ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΠΙΣΤΕΩΣ με την οποία πληροφορεί «πάντα ορθόδοξο ιερέα και επίσκοπον περί του Ιησού Χριστού και ότι είναι κατά πάντα γνησιώτατος ορθόδοξος τηρών την ορθόδοξιν πίστην πλήρην και ακεραίαν και άσπιλον.»
Στην Β ενότητα υπάρχουν οι υποενότητες.
1.Η αποφυλάκιση του Αγίου Μαξίμου από την Τβέρη.
2.Η άφιξη και η ζωή του Αγίου Μαξίμου στο Σεργκιέβ Ποσάντ.
3.Τα τελευταία έργα του Αγίου Μαξίμου.
4.Ο θάνατος του Μαξίμου

«Ο Μάξιμος, ο σοφός Αγιορείτης μοναχός εκοιμήθη το έτος 1556 στο Σεργκιέβ Ποσάντ της Μόσχας σε ηλικία 86 ετών «πλήρης βαθείας εις την κλίσιν και το καθήκον του πίστεως ,ήτις επλήρου ολόκληρον την υπάρξίν του και εις την οποίαν ενέμεινε πιστός μέχρι τέλους»
«…Όταν απεδήμησε  εις Κύριον ο Άγιος Μάξιμος ο Γραικός ,θεολόγος, φιλόσοφος, συγγραφεύς και ποιητής τον ενεταφίασαν εκεί όπου πέθενε, στην Λαύρα του Αγίου Σεργίου, που τιμάται στο όνομα της Αγίας Τριάδας και συγκεκριμένα στην βορειοδυτική γωνία του μικρού ναού του Αγίου Πνεύματος, τον οποίο ανήγειρε ο Τσάρος Οβάν Δ΄Βασίλειεβιτς, σε ανάμνηση της καταλήψεως της πόλεως του Καζάν»(σελ.287).
Ευθύς μετά τον μαρτυρικό θάνατο του ισοβίου Βατοπαιδινού Αποδήμου, η Ρωσική συνείδηση αφυπνισθείσα αντελήφθη την προσγενόμενη μεγίστη αδικία στον πολύτιμο αυτόν για την Ρωσία άνδρα. Ο Μάξιμος υπήρξε ο πρώτος στην Ρωσία μαρτυρήσας υπέρ της ιδέας. Ως τοιούτος υψώθηκε ο Έλληνας αυτός Αγιορείτης στην ψυχή της μετα-μαξιμικής Ρωσσίας ,η οποία αναγνώρισε στο πρόσωπό του τον απεσταλμένο Βυζαντινής παραδόσεως πρώτο σοφό και θερμουργό ιεραπόστολο της Ορθοδόξου Ελληνικής Ανατολής για την Ρωσική, θρησκευτική, ηθική και πνευματική αναγέννηση, ως γνήσιος χριστιανός ανθρωπιστής»(σελ.285).

Ηγούμενος Βατοπαιδίου «Ο Άγιος Μάξιμος Γραικός στην ιστορία και το παρόν»

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Παρασκευής στον Πολυχώρο Πολιτισμού «Αθηναΐς» στο Βοτανικό, η εκδήλωση προς τιμήν του Αγίου Μαξίμου του Γραικού από το ομώνυμο Ινστιτούτο.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι η αίθουσα Silk Room του Πολυχώρου ήταν ασφυκτικά γεμάτη, αφού σύμφωνα με τους υπεύθυνους ο κόσμος ξεπέρασε τα 1.000 άτομα.
Την εκδήλωση άνοιξε ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου «Άγιος Μάξιμος ο Γραικός» κ. Νικόλαος Γκουράρος, ο οποίος αναφέρθηκε στη λειτουργία του Ινστιτούτου, το οποίο όπως ανέφερε αναδεικνύει την παράδοση της ορθοδοξίας.
Εν συνεχεία μίλησε ο Σεβ. Μητροπολίτης Άρτης κ. Ιγνάτιος, ο οποίος έκανε εκτενή αναφορά στο βίο του Αγίου Μαξίμου, ο οποίος καταγόταν από την Άρτα.
Ο κ. Ιγνάτιος τόνισε ότι ο Άγιος Μάξιμος έζησε σε μια δύσκολη εποχή, όπως ζούμε και εμείς σήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.
Τον λόγο έλαβε αμέσως μετά ο Ομότ. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής κ. Δημήτριος Γόνης, ο οποίος παρουσίασε με γλαφυρό τρόπο τον Τόμο Α΄ των Απάντων του Αγίου Μαξίμου του Γραικού.
Σημαντική ήταν και η παρουσίαση του βιβλίου του Δικηγόρου κ. Κων/νου Τσιλιγιάννη με τίτλο «Η δίκη του Μαξίμου του Γραικού»,  το οποίο παρουσίασε ο Ομοτ. Καθηγητής της Θεολογικής Σπυρίδων Κοντογιάννης.
Ο κ. Καθηγητής αναφέρθηκε στα βασικά σημεία του βιβλίου το οποίο χωρίζεται σε δέκα κεφάλαια, τα οποία είναι πάρα πολύ συγκινητικά και ενδιαφέροντα.
Επίσης, αναφέρθηκε και στην μεγάλη προσπάθεια που κατέβαλε όλα αυτά τα χρόνια ο αγαπητός φίλος κ. Τσιλιγιάννης, που τόσο πολύ αγάπησε τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό.
Εν συνεχεία τον λόγο έλαβε ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου Αρχιμανδρίτης Εφραίμ, ο οποίος στην αρχή της ομιλίας του μεταξύ άλλων τόνισε: «Στην ζωή της Εκκλησίας έχουν αναδειχθεί πολύ σημαντικά πρόσωπα που με το βίωμα, τον λόγο και το έργο τους σφράγισαν την ιστορία της εποχής τους και επηρέασαν την μετέπειτα πορεία της. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Με το σκεπτικό αυτό μπορούμε να θεωρήσουμε και τον άγιο Μάξιμο τον Γραικό ως το κατεξοχήν σημαντικό πρόσωπο του 16ου αιώνα στην Ορθόδοξη Ανατολή, που είναι τόσο γνωστό και αγαπητό στους Ρώσους, αλλά και τόσο άγνωστο στους Έλληνες.»
«Πολλοί Έλληνες κληρικοί και λαϊκοί επισκέπτονταν την Ρωσία, ιδιαίτερα μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, η για να ζητήσουν οικονομική βοήθεια η τους προσκαλούσαν οι ίδιοι οι Ρώσοι για τις εκκλησιαστικές και εκπαιδευτικές ανάγκες τους. Κανένας όμως από αυτούς δεν ευεργέτησε την Ρωσία όσο και όπως ο Μάξιμος, γι’ αυτό και κανένας δεν έχει τόσο εξέχουσα θέση στην ρωσική εκκλησιαστική και κοσμική ιστορία, γραμματεία, λογοτεχνία και την πανρωσική συνείδηση», πρόσθεσε ο κ. Εφραίμ.
Να σημειωθεί, ότι στη συνέχεια προβλήθηκε ένα καταπληκτικό ντοκιμαντέρ για την ζωή του Αγίου Μαξίμου του Γραικού και την ιστορία της Μονής Βατοπαιδίου.
Ο Ηγούμενος της Μονής Βατοπαιδίου γέροντας Εφραίμ προσέφερε στον κ. Τσιλιγιάννη μια εικόνα της Παναγίας της Παραμυθίας η οποία φιλοτεχνήθηκε στη Μονή, τιμώντας τον εν συνεχεία για το πόνημα του όλα αυτά τα χρόνια.
Ο γέροντας Εφραίμ αναφέρθηκε και στο ταξίδι που έκαναν στη Ρωσία για να παραλάβουν το τμήμα λειψάνου, από τα χέρια του μακαριστού Πατριάρχη Μόσχας κυρού Αλεξίου.
Τέλος, ο κ. Τσιλιγιάννης βαθειά συγκινημένος αναφέρθηκε στην σχέση του με τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό, και απευθυνόμενος προς τον Ηγούμενο της Βατοπαίδιου τόνισε: «Γέροντα μου, αυτό που σού είπα στην αγία τράπεζα επάνω το τήρησα».
Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ κ. ΕΦΡΑΙΜ ΕΧΕΙ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Κατηγορούνται οι Πατέρες σήμερα, ότι ήταν αναχρονιστικοί, ότι οδήγησαν τους πιστούς στον φονταμενταλισμό, ότι δεν έκαναν διάλογο με την εποχή τους, ότι δεν ενδιαφέρθηκαν για τον πολιτισμό.
Γι’ αυτό, λένε αυτοί που πρεσβεύουν την παραπάνω θέση, επιβάλλεται η σύγχρονη θεολογία να γίνει μεταπατερική. Οι Πατέρες ήταν τα σύννεφα που έκρυβαν τον ήλιο Χριστό, οπότε, για να φωτιστούμε απευθείας από τον Χριστό, πρέπει να απομακρύνουμε τους Πατέρες.
Οι Πατέρες όμως αποτελούν την αυθεντική και απλανή οδό της θεολογίας και της σωτηρίας. Οι Πατέρες είναι οι συνεχιστές του έργου και της διδασκαλίας των αγίων αποστόλων.
Είναι αυτοί που βίωσαν και εξέφρασαν την αποκάλυψη εν Πνεύματι Αγίω. Οι Πατέρες δεν αγνόησαν τον άνθρωπο, αλλά αγωνίστηκαν, θυσιάσθηκαν, αναλώθηκαν στην διακονία του πλησίον, στην σωτηρία όλου του κόσμου.
Ο άγιος Μάξιμος έζησε στην Ιταλία κατά την περίοδο που υπήρχε μία έντονη ανάπτυξη των επιστημών και των τεχνών, μία προβολή των ανθρωπιστικών αρχών και δικαιωμάτων· συναντήθηκε με την νεωτερικότητα, διαλέχθηκε μαζί της και προσέλαβε όσα στοιχεία ήταν ικανά να βοηθήσουν, να συμβάλουν στον αυθεντικό τρόπο ζωής του ανθρώπου.
Στο Άγιον Όρος βίωσε την θεία Χάρη, απέκτησε την πείρα του Αγίου Πνεύματος, έγινε μέτοχος του θεανθρωπίνου είναι. Στην Ρωσία, αφού είχε προηγηθεί αυτή η πείρα του ανθρωπίνου και του θεανθρωπίνου είναι απέδωσε εκατονταπλάσιους καρπούς.
Ο Μάξιμος κατά κοινή ομολογία των Ρώσων δεν έφερε μόνο τον Θεό στην Ρωσία του 16ου αιώνα αλλά και τον πολιτισμό. Στο πρόσωπο του αγίου Μαξίμου βλέπουμε την διαλογικότητα, την ελευθερία του εν Χριστώ ανακαινισμένου ανθρώπου, τον αληθινό Πατέρα.
Ο άγιος Μάξιμος εργάστηκε με αποστολικό ζήλο στον «αμπελώνα του Κυρίου» παρά τις απερίγραπτες σωματικές και ψυχικές δοκιμασίες, τις οποίες υπέστη κάτω από ανεκδιήγητες συνθήκες.
Από τα τριάντα οκτώ χρόνια της ακούσιας και αναγκαστικής παραμονής του στην Ρωσία ως την κοίμησή του, είκοσι έξι χρόνια παρέμεινε φυλακισμένος ως κοινός εγκληματίας.
Κατά τα έξι δε πρώτα χρόνια στην Μονή του Οσίου Ιωσήφ στο Βολοκολάμσκ ήταν σιδηροδέσμιος και υπέστη φρικτά μαρτύρια, ενώ οι εκκλησιαστικές αρχές του είχαν απαγορεύσει την Θεία Κοινωνία για δεκαοκτώ χρόνια.
Ο Μιχαήλ Τριβώλης, ο μετέπειτα Μάξιμος ο Γραικός, γεννήθηκε στην Άρτα το 1470 από ευσεβείς γονείς, άρχοντες του τόπου. Αφού έλαβε την βασική εγκύκλια μόρφωση στην πατρίδα του, έχοντας μία ακόρεστη δίψα για ανώτερη μάθηση, πήγε στην Ιταλία, όπου σπούδασε στα σπουδαιότερα πανεπιστήμιά της, στις πόλεις Βενετία, Πάδοβα, Φερράρα, Φλωρεντία και Μιλάνο.
Η Ιταλία είχε γίνει το σχολείο της Ευρώπης κατά τον 15ο και 16ο αιώνα. Οι σπουδαιότεροι Έλληνες λόγιοι, και προ της πτώσεως της Κωνσταντινουπόλεως, αλλά ιδιαίτερα μετά από αυτήν, μεταναστεύουν στην Δύση, κατά προτίμηση στην Ιταλία, για να αποφύγουν τα δεινά των Τούρκων κατακτητών. Με την σοφία τους μεταλαμπαδεύουν το φως της αρχαίας ελληνικής φιλολογικής και φιλοσοφικής γνώσεως.
Στην Δύση η Αναγέννηση με την ανάπτυξη των επιστημών και των τεχνών κέρδιζε τόπο σε όλο τον κοινωνικό, πολιτικό και θεολογικό χώρο, ενώ η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία όλο και περισσότερο εκκοσμικευόταν. Ο άγιος Μάξιμος έζησε όλες αυτές τις κοινωνικές και θεολογικές ζυμώσεις την περίοδο που σπούδαζε στην Ιταλία.
Αφού έμεινε περίπου για μία δεκαπενταετία στην Ιταλία, δέχεται την ιδιαίτερη,  χαρισματική κλήση από τον Θεό, για να εισέλθει στην μοναχική πολιτεία. Κάνει την αποταγή του την άνοιξη του 1506 και επιλέγει ως χώρο της μοναχικής ασκήσεως την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου.
Η Μονή εκείνη την περίοδο είχε γίνει χώρος συναντήσεως επιφανών πνευματικών προσωπικοτήτων και μεγάλων μορφών της Εκκλησίας μας. Ο Μάξιμος συναναστράφηκε εκεί με τον άγιο Νήφων και τους μαθητές του οσιομάρτυρες Μακάριο και Ιωάσαφ, τον προηγούμενο Ιώβ, τον λόγιο ιερομόναχο Σάββα, τον Πρώτο του Αγίου Όρους Συμεών, τον μητροπολίτη πρώην Βεροίας Μεθόδιο, τον άγιο Θεόφιλο τον Μυροβλύτη, τον επίσκοπο πρώην Μηθύμνης Μαλαχία, τον οσιομάρτυρα Ιάκωβο και πολλούς άλλους.
Η Μονή, λόγω της δύσκολης οικονομικής κατάστασης που βρισκόταν, εκτιμώντας τα προσόντα του, του ανέθετε το διακόνημα να πηγαίνει σε περιοχές εκτός Αγίου Όρους για εράνους.
Η ανάθεση των αποστολών αυτών φανερώνει και την καθολική εκτίμηση των μοναχών προς το πρόσωπό του.
Όπως γράφει ο ίδιος, «κατ’ εντολήν των πατέρων» έκανε περιοδείες στην Τουρκοκρατούμενη Μακεδονία και τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου, τα οποία βρίσκονταν στην κατοχή των Ενετών, κηρύττοντας και στηρίζοντας τους Ορθόδοξους Έλληνες στην πίστη τους.
Αφού πέρασε μία δεκαετία παραμονής στην Μονή, μετά από πρόσκληση του μεγάλου ηγεμόνα της Ρωσίας Βασιλείου του Γ  ἐπιλέγεται και αποστέλεται στην Μόσχα, για να μεταφράσει και να διορθώσει διάφορα εκκλησιαστικά βιβλία και ειδικά τον Ερμηνευμένο Ψαλτήρα.
Το έργο αυτό του Μαξίμου η Σύνοδος της Εκκλησίας της Ρωσίας το χαρακτήρισε «πηγήν ευσεβείας». Μετά το πέρας αυτού του έργου δεν του επετράπη όμως η επιστροφή στο Άγιον Όρος όπως αρχικά είχε συμφωνηθεί. Ο Μάξιμος έπρεπε να παραμείνει.
Ο Βασίλειος Γ  πολλὲς φορές κατέφευγε σε αυτόν αποκομίζοντας πολλά από την σοφία του και την διακριτική γνώμη του. Η εργασία πάνω στον Ερμηνευμένο Ψαλτήρα απέδειξε ότι θα μπορούσαν να επωφεληθούν αρκετά από τον πολυμαθή αυτόν Έλληνα.
Ο άγιος Μάξιμος ανέλαβε με ζήλο το μεταφραστικό και ερμηνευτικό έργο που του ανέθεταν. Παράλληλα ερχόμενος σε επαφή με όλα τα κοινωνικά στρώματα της Ρωσίας, γνώρισε πολύ καλά τον τρόπο ζωής τους και ανέλαβε ένα εξίσου μεγάλο ποιμαντικό έργο. Ρώσοι και Ευρωπαίοι ιστορικοί χαρακτηρίζουν την εποχή που έζησε ο άγιος Μάξιμος ως την σκοτεινότερη περίοδο της ρωσικής ιστορίας.
Οι αιρέσεις, οι δεισιδαιμονίες, η υποκριτική ευσέβεια, η αμαρτωλότητα και η κάθε είδους πλάνη κυριαρχούσαν στο κοινωνικό και θεολογικό γίγνεσθαι της τότε Ρωσίας. Στην κοινή συνείδηση ο άγιος Μάξιμος υψώθηκε σε μοναδική αυθεντία, η οποία μπορούσε να δείχνει τα πρέποντα και τα ορθά στα πράγματα της Εκκλησίας και της Πολιτείας, και θεωρήθηκε μεγάλος μεταρρυθμιστής στην πολύ δυσάρεστη κατάσταση, στην οποία βρισκόταν η ρωσική κοινωνία.
Ο άγιος Μάξιμος, αν και δεν είχε το θεσμικό εκκλησιαστικό αξίωμα του ποιμένος ως επίσκοπος η ιερέας, είχε όμως την χαρισματική ιερωσύνη· ήταν ο χαρισματικός ποιμένας. Όλη η ζωή και οι ενέργειές του ήταν μία ανιδιοτελής προσφορά για τον άνθρωπο, για την σωτηρία του ποιμνίου.
Αν έβλεπε ότι κάτι δεν γινόταν σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, δεν ξεχώριζε αν αυτός που το έπραττε ήταν βασιλιάς η ένας απλός χωρικός. Νουθετούσε και έλεγχε, αγαπούσε και συμπονούσε τον λαό αλλά και τους άρχοντες για την αμάθεια και την μη ορθοπραξία τους.
Έτσι θεώρησε καθήκον του να περιγράψει με υπομνήματα και επιστολές το πρότυπο του γνησίου ηγεμόνα, να δώσει συμβουλές για μια καλή διακυβέρνηση και να στιγματίσει τις εγκληματικές παρεκτροπές των αρχόντων από τις οποίες έπασχε ο ρωσικός λαός.
Ο λόγος του πολλές φορές γίνεται ελεγκτικός, στηλιτευτικός. Αλλά αυτό το κάνει, όταν το επιβάλλει το ποιμαντικό του καθήκον. Πως θα μπορούσε διαφορετικά ο Μάξιμος να πείσει τους σκληρούς, αγροίκους και χονδροειδείς χαρακτήρες να μετανοήσουν, να αλλάξουν τρόπο ζωής;

Τα πρώτα επτά έτη της παραμονής του στην Ρωσία είχε την προσωπική εύνοια του μεγάλου ηγεμόνα Βασιλείου του Γ  καὶ του μητροπολίτη Μόσχας Βαρλαάμ, την φιλία των μορφωμένων βογιάρων, των λογίων και των πιστών όλων των κοινωνικών τάξεων, είχε την κατά κόσμον καταξίωση.
Ο άγιος Μάξιμος όμως στην συνέχεια κατέστη «σημείον αντιλεγόμενον», όπως γίνεται συνήθως με πολλούς πνευματικούς ανθρώπους.
Πολλές φορές η πορεία προς τον ουράνιο Πατέρα γίνεται πολύ σκληρή. Μήπως όμως και για τον ίδιο τον «άνθρωπον Χριστόν Ιησούν» η πορεία προς τον Πατέρα Του δεν ήταν οδυνηρή;

Δεν δειλίασε κατά το ανθρώπινο προς στιγμή; Και το ποτήριο των παθημάτων, της αδικίας, της συκοφαντίας, της σταυρώσεως δεν ήθελε να το πιεί; Τελικά όμως το ήπιε, και αυτό συνετέλεσε στην δόξα Του. Το ίδιο επαναλήφθηκε και στον άγιο Μάξιμο τον Γραικό, που υπήρξε τέλειος μιμητής του Χριστού.
Τελικά για διαφόρους ιδιοτελείς σκοπούς της εκκλησιαστικής και πολιτικής ηγεσίας ο Μάξιμος καταδικάζεται αδίκως από δύο Συνόδους το 1525 και το 1531. Η καταδίκη είχε προαποφασισθεί από τον μεγάλο ηγεμόνα μετά από εισήγηση του μητροπολίτη Δανιήλ. Όλες οι κατηγορίες ήταν προφανώς αναπόδεικτες. Σε όλους τους βίους του αγίου Μαξίμου τονίζεται ότι οι κατηγορίες εναντίον του ήταν συκοφαντικές.

Ο Μάξιμος γιὰ εἴκοσι ἕξι χρόνια ἀπὸ τὸ 1525 ἕως τὸ 1551 ὑπέμεινε τὰ πάνδεινα στὶς φυλακὲς τῶν Μονῶν Ὁσίου Ἰωσὴφ στὸ Βολοκολὰμσκ καὶ Ὄτροτς τῆς Τβέρ, ἀποκλεισμένος ἀπὸ τὴν Θεία Κοινωνία γιὰ δεκαοχτὼ χρόνια. Ὁ μητροπολίτης Μόσχας Μακάριος ἀπαντώντας σὲ ἐπιστολὴ τοῦ ἁγίου Μαξίμου, μὲ τὴν ὁποία παρακαλοῦσε νὰ τοῦ ἐπιτραπεῖ ἡ Θεία Μετάληψη, ἔγραφε: «Ἀσπαζόμαστε τὰ δεσμά σου ὡς ἑνὸς τῶν ἁγίων, ἀλλὰ ἀδυνατοῦμε νὰ βοηθήσουμε»
Βέβαια και στο συνεχές αίτημά του για να επιστρέψει στην Μονή της μετανοίας του δεν έβρισκε ανταπόκριση. Ο Ρῶσος ιστορικός Νικόλαος Κοστομάροφ γράφει σχετικά: «Η Μόσχα φοβόταν να τον αφήσει να φύγει, διότι έμαθε στην Ρωσία όλα τα καλά και όλα τὰ κακά της, και διότι είχε υπερβολική επιμονή στὴν στηλίτευση των κακών.
Στην Μόσχα δεν άρεσε να λένε άσχημα πράγματα στο εξωτερικό για τον ρωσικό τρόπο ζωής και την εκεί τάξη των πραγμάτων, και μετά από αυτό κάτι τέτοιο ήταν επόμενο να γίνει από τον Μάξιμο μετά από το πικρό ποτήρι που ήπιε στην χώρα, στο καλό της οποίας αφιέρωσε την ζωή του».

Πολλές φορές η θεία Πρόνοια ενεργεί πίσω από την εμπάθεια των ανθρώπων. Αν ο άγιος Μάξιμος δεν υπέμεινε τέτοιου μεγέθους αδικία, δεν θα ήταν σήμερα ένας μεγάλος άγιος της Εκκλησίας μας.
Μπορεί να γινόταν ένας καθηγητής πανεπιστημίου στην Ιταλία, μπορεί να γινόταν ηγούμενος στην Μονή της μετανοίας του, στο Βατοπαίδι, μπορεί να γινόταν οικουμενικός πατριάρχης αν τα πράγματα εξελίσσονταν διαφορετικά από ότι έγιναν, όμως δεν θα γινόταν άγιος.
Ο Μάξιμος εμφανίστηκε σαν ένα αστέρι που δεν έσβησε, αλλά που επιμένει να φωτίζει τον πνευματικό ουρανό της Ρωσίας. Στην γη της Ρωσίας υπέμεινε το μακρόχρονο μαρτύριό του, αλλά και ο λαός της Ρωσίας τον τίμησε και τον τιμά ως έναν μεγάλο άγιό της.
Το έργο του είχε μεγάλη επίδραση στην Ρωσία για αιώνες πάνω στην θεολογία και στην ορθόδοξη πνευματική ζωή. Όπως ομολογεί ο σύγχρονος Ρώσος καθηγητής της φιλοσοφίας, Μιχαήλ Γκρομόφ, «ως άξιος συνεχιστής του υψηλού ελληνικού πολιτισμού, ο άγιος Μάξιμος δικαιωματικά έγινε σοφός φιλόσοφος και διάσημος συγγραφέας της ρωσικής γης, που πρόσφερε τα μέγιστα στην εξέλιξη του πολιτισμού μας».

Στις ημέρες μας στην Ρωσία έχουν γραφεί τα τελευταία σαράντα χρόνια  πάνω από εκατό επιστημονικές μελέτες στον χώρο της θεολογίας, της φιλολογίας, της φιλοσοφίας, της ιστορίας, της δημοσιολογίας, της κοινωνιολογίας, που αφορούν το πρόσωπο και το έργο του αγίου Μαξίμου του Γραικού. Δυστυχώς ο Έλληνας αυτός Αγιορείτης άγιος παραμένει σχεδόν άγνωστος και στο ακαδημαϊκό και στο ευρύ κοινό της χώρας μας.
Ελπίζουμε ότι τώρα με την έκδοση των Απάντων του στα ελληνικά από την Μονή μας θα δοθεί έναυσμα για συγγραφή εργασιών και περαιτέρω έρευνα από τους Έλληνες επιστήμονες.
Η ζωή και το έργο του αποτελούν ένα διαχρονικό πρότυπο ζωής. Αφού διαλέχθηκε με όλα τα κοινωνικά, θεολογικά, πολιτισμικά ρεύματα της εποχής του, τα οποία και διύλισε μέσω της εμπειρίας του Αγίου Πνεύματος προσφέρει και σήμερα τον αυθεντικό, εμπειρικό, διακριτικό, πατερικό λόγο, που τόσο ανάγκη τον έχει ο σύγχρονος «κεκοπιακώς και πεφορτισμένος» από την αμαρτία άνθρωπος.
Ακολουθώντας την Πατερική παράδοση απαντούσε στα προβλήματα και τις ανάγκες των πιστών της εποχής του. Η διδασκαλία του ήταν σύμφωνη με τις ποιμαντικές ανάγκες που αντιμετώπιζε, αυτό δηλαδή που ονομάζουν ορισμένοι σήμερα συναφειακή θεολογία. Η διδασκαλία του είναι τόσο επίκαιρη.
Ο σύγχρονος άνθρωπος με την αφθονία των υλικών αγαθών, τα τεχνολογικά του επιτεύγματα, την κοινωνική ευημερία, που χαρακτηρίζει την εποχή μας θα μπορούσε να ζει άνετα και ευτυχισμένα. Δεν είναι όμως έτσι η κατάσταση. Η εποχή μας είναι δύσκολη.
Διότι κυριαρχεί ο ευδαιμονισμός, ο πνευματικός αποπροσανατολισμός, ο καθαρά υλιστικός τρόπος ζωής, η πληθώρα και σύγχυση των θεωριών, η κρίση των αξιών και θεσμών, η πολιτισμική κρίση, η παγκοσμιοποίηση στον τρόπο ζωής και σκέψεως. Η χώρα μας διέρχεται τώρα μία οικονομική κρίση. Η βασική όμως κρίση είναι πνευματική. Όσο και αν αλλάζουν κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά οι καιροί, ο άνθρωπος παραμένει ουσιαστικά ο ίδιος με αμαυρωμένο το κατ’ εικόνα.
Ο άγιος Μάξιμος μας παρουσιάζει σήμερα τον εν Χριστώ ανακαινισμένο άνθρωπο, το αληθινό πρόσωπο, το κατ’ εικόνα Χριστού. Προβάλλει τον ολοκληρωμένο άνθρωπο που δεν φοβάται για τίποτε επί της γης, που δεν έχει αγωνία, άγχος και ανησυχία για τίποτε εφήμερο, γιατί έχει μόνιμα τον φόβο και την μνήμη του Θεού στην καρδιά του, έχει ακλόνητη εμπιστοσύνη στην πρόνοια του Θεού Πατέρα.
Ο άγιος Μάξιμος ήταν ο Έλληνας Ορθόδοξος μοναχός, ο ακέραιος, ο αληθινός, που στο πρόσωπό του μαρτυρείται ότι η Ελλάδα βρίσκει τον εαυτό της όταν συναντάται και ενώνεται με την Ορθοδοξία.
Δεν λύγισε από τους πειρασμούς και τις θλίψεις ο γίγαντας αυτός της υπομονής. Κράτησε ανόθευτη την πίστη και την εν Χριστώ μαρτυρία του. Αποτελεί μέγα καύχημα για τον ορθόδοξο μοναχισμό να συμπεριλαμβάνει στις τάξεις του τέτοιου μεγέθους προσωπικότητες, όπως τον άγιο Μάξιμο τον Γραικό.
Ο Μάξιμος προβάλλει σήμερα τον ορθόδοξο και ειδικά τον αγιορείτικο μοναχισμό ως αυθεντικό και τέλειο τρόπο ζωής και υπάρξεως. Είχε εσωτερική πνευματική κατάσταση, ζούσε με μία συνεχή εγρήγορση και νήψη, με την μελέτη της Κρίσεως, του θανάτου, της κολάσεως, του παραδείσου.
Ο νους του ήταν βουτηγμένος συνεχώς σε θείες θεωρίες. Αυτήν την εμπειρική πνευματική του κατάσταση μπορούμε να μιμηθούμε και εμείς σήμερα κατά δύναμη, και να την θέσουμε ως αντιστάθισμα στις κάθε είδους προκλήσεις του πονηρού και γενικώς της αποστασίας που επικρατεί στην οικουμένη.
Αν ζούσε ο άγιος Μάξιμος σήμερα στην μετανεωτερική εποχή μας, στην εποχή του παραλογισμού, της ευρύτατης αποδοχής της αμαρτίας, του κατακερματισμού του ανθρωπίνου προσώπου, της αποδόμησης κάθε αξίας και θεσμού, θα χρησιμοποιούσε βέβαια διαφορετικό τρόπο εκφράσεως λόγου, όμως το πνεύμα του θα ήταν το ίδιο. Δηλαδή θα στηλίτευε την αμαρτία, θα αγαπούσε και θα συμπονούσε όμως τον αμαρτωλό.
Θα επέμενε στην τήρηση των εντολών του Θεού ως την μοναδική οδό θεογνωσίας και αυτογνωσίας. Θα αγωνιζόταν κατά της εκκοσμικεύσεως της Εκκλησίας, της θρησκειοποιήσεως της Ορθοδοξίας, της τηρήσεως των εξωτερικών τύπων αλλά και της νοησιαρχίας και θα πρότασσε την εν Αγίω Πνεύματι εμπειρία, την εμπειρική γνώση του Θεού, την ένωση με τον εν Τριάδι Θεό.
Αυτήν την θεία ένωση ευχόμεθα με τις πρεσβείες του αγίου Μαξίμου του Γραικού να βιώσουμε όλοι μας από αυτήν εδώ την ζωή, και στην μέλλουσα στην πληρέστερη και αέναη μορφή της.

πηγή: romfea.gr