Το σχέδιο των Τούρκων για δημιουργία τετελεσμένων στο Αιγαίο !!!!

θα αφοπλίσει την Ελλάδα εν όψει της τελικής διαπραγμάτευσης Αγκυρας - ΕΕ «E» 11/1



Η δημιουργία, μέσω απειλής θερμού επεισοδίου, τετελεσμένων στο Αιγαίο και η απόλυτη εξαφάνιση από τις υποχρεώσεις της έναντι της ΕΕ όλων όσων αφορούν στο Κυπριακό και στα ελληνοτουρκικά φαίνεται ότι αποτελεί τον βασικό στόχο του νέου δόγματος που εφαρμόζει τους τελευταίους μήνες στο Αιγαίο η Αγκυρα.
Με αιχμή του δόρατος πότε τη θεωρία των γκρίζων ζωνών, πότε της αμφισβήτησης του δικαιώματος των νησιών για πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα (σε ζώνες όπως η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ), η Τουρκία επιχειρεί να δοκιμάσει τις αντοχές της Αθήνας, χωρίς να...διστάζει να εκβιάζει την πρόκληση θερμού επεισοδίου που θα επιφέρει νέου τύπου παρεμβάσεις, όπως του 1996 στα Ιμια με τον Ρ. Χόλμπρουκ.

Ανατροπή στο Αιγαίο
Οι επιθετικές - πολεμικές ενέργειες με στόχο το Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι αποτελούν εφαρμογή της πολιτικής των γκρίζων ζωνών (βλ. «Εθνος της Κυριακης» 4/1/09) και αποσκοπούν στο να αμφισβητήσουν αρχικώς την ελληνική κυριαρχία επί των δύο νησιών και την απενεργοποίηση επομένως όλων των κυριαρχικών δικαιωμάτων που απορρέουν από την κυριαρχία επί των δύο νησιών.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Τουρκία προβάλλει τους ισχυρισμούς περί παραβίασης των «τουρκικών χωρικών υδάτων και εναέριου χώρου» στην περιοχή των δύο νησιών, θεωρώντας ότι αυτά δεν ανήκουν στην Ελλάδα, επομένως μετατοπίζεται σημαντικά προς τα δυτικά η μέση γραμμή (εις βάρος της Ελλάδας) που θα καθορίσει τα όρια των εναέριων χώρων και των χωρικών υδάτων της Ελλάδας και της Τουρκίας στην περιοχή.
Υπολογίζοντας ότι η Τουρκία ποτέ δεν απέσυρε τον ισχυρισμό ότι τουλάχιστον 150 νησιά δεν ανήκουν νόμιμα στην Ελλάδα (αποφεύγοντας να υποστηρίξει συστηματικά ότι ανήκουν στην ίδια, καθώς η Συνθήκη της Λοζάνης ρητά αναφέρει ότι περιέρχονται στην Τουρκία όσα νησιά είναι εντός των τριών μιλίων από τις ακτές της), εκτιμάται ότι η Αγκυρα θα διεκδικήσει την εξαίρεση όλων αυτών των νησιών και βραχονησίδων (που δεν αναφέρονται ρητά στις Συνθήκες) από την οποιαδήποτε προσπάθεια χάραξης και οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών και ζωνών δικαιοδοσίας μεταξύ των δύο χωρών.
Απέναντι στην απόλυτα ξεκάθαρη αναβάθμιση των τουρκικών αμφισβητήσεων επί της ελληνικής κυριαρχίας, η ελληνική κυβέρνηση, αμήχανη και σιωπηλή (παρά τα παραδοσιακά και τετριμμένα ρητορικά μηνύματα και προειδοποιήσεις), θεωρεί ότι με την πολιτική κατευνασμού και αγκιστρωμένη σε παραλλαγές της πολιτικής του 1999 θα μπορέσει να κερδίσει χρόνο και να αποφύγει τα χειρότερα.
Η Τουρκία διανύει περίοδο όπου επιβεβαιώνεται ο γεωστρατηγικός ρόλος της, με ενεργή παρουσία στον Καύκασο, τον ισλαμικό και στον αραβικό κόσμο (τη διευκολύνει και η εκλογή της στο ΣΑ του ΟΗΕ).
Το κατεστημένο της Τουρκίας αλλά και ο ίδιος ο κ. Ερντογάν δεν καίγονται για μεταρρυθμίσεις που δεν εξυπηρετούν τα άμεσα συμφέροντά τους. Ετσι όλοι οι πόλοι εξουσίας της Τουρκίας θεωρούν ότι η χώρα τους όχι μόνο δικαιούται να ενταχθεί αλά καρτ στην ΕΕ, αλλά κυρίως ότι η ίδια η Ενωση έχει δομική και νομοτελειακή υποχρέωση, εφόσον θέλει να αναδειχτεί σε παγκόσμια δύναμη, να αποδεχτεί άνευ όρων τη μεγάλη μουσουλμανική χώρα στους κόλπους της.
Με την απομάκρυνση της προοπτικής ένταξης, τουλάχιστον στο ορατό μέλλον, δεν υπάρχει εκείνος ο μηχανισμός που (όλοι πίστεψαν ότι δημιουργήθηκε μετά το Ελσίνκι) θα υποχρεώσει την Τουρκία να εγκαταλείψει την αναθεωρητική πολιτική της που στόχο κυρίως έχει το Αιγαίο και την Κύπρο.
Καθώς η προοπτική της ειδικής σχέσης κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος και δεν αποκλείεται να είναι τελικά προτιμότερη και για το ίδιο το πολιτικό και στρατιωτικό κατεστημένο της Τουρκίας, η Αγκυρα δεν επιθυμεί σε ένα τελικό παζάρι με το Παρίσι και το Βερολίνο να έχει, εκτός των άλλων, και τα βαρίδια των ελληνοτουρκικών σχέσεων και του Κυπριακού.
Η κλιμάκωση της πολιτικής διεκδικήσεων στο Αιγαίο στέλνει σαφές μήνυμα στην ελληνική πλευρά ότι δεν θα γίνει ανεκτή η έγερση τέτοιων εμποδίων στους στρατηγικούς σχεδιασμούς της Αγκυρας.

Αιφνιδιασμένη η Αθήνα απλώς... περιμένει
Στα ελληνοτουρκικά η Αθήνα έχει επιλέξει τη... διακριτική διπλωματική παρενόχληση της Αγκυρας. Ετσι, επί σειρά ετών, καταγράφεται στα κοινοτικά κείμενα ότι «συνεχίζεται η προσπάθεια βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων» και υποβαθμίζονται σε γενικόλογες και χωρίς φυσικά δεσμευτικό χαρακτήρα αναφορές για την ανάγκη σχέσεων καλής γειτονίας και μη χρήση ή απειλή χρήσης βίας στις διμερείς σχέσεις.
Ακόμη και οι συστηματικές, επιθετικές πολεμικού τύπου επιχειρήσεις εναντίον στόχων στο ελληνικό έδαφος, που μάλιστα δεν είναι κάποια ακατοίκητα βράχια, αλλά κατοικημένα νησιά, συχνότατα αποσιωπήθηκαν τους τελευταίους μήνες, σε κάθε περίπτωση όμως δεν καταγράφηκαν σε κανένα κοινοτικό κείμενο.
Ετσι και με ευθύνη της Ελλάδας δίνεται η εντύπωση της συνήθους ρουτίνας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, η οποία μπορεί να επιτρέπει τα χαμόγελα, τους ασπασμούς και τις φιλοφρονήσεις στις διμερείς συναντήσεις, αλλά απλώς παγιώνει και νομιμοποιεί τη διεκδικητική πολιτική της άλλης πλευράς...
Η ελληνική κυβέρνηση υποκύπτει στον πειρασμό της πολιτικής του... 24ώρου (και της καθημερινής αγωνίας για αποφυγή θερμού επεισοδίου), δείχνοντας ότι δεν έχει σχεδιασμό για την επόμενη ημέρα.
Καθώς το 2009 θα δοθεί η πραγματική μάχη που θα κριθεί ποια πορεία θα πάρει η σχέση ΕΕ - Τουρκίας, η Ελλάδα κινδυνεύει να εμφανιστεί εκουσίως αφοπλισμένη από διπλωματικά επιχειρήματα, ώστε, εάν απαιτηθεί, να μπορέσει να επανασυνδέσει τα ζητήματα του Αιγαίου και το Κυπριακό, με την προοπτική της ειδικής σχέσης.

Ο στόχος
Η Τουρκία, εκμεταλλευόμενη την ελληνική στάση, επιχειρεί μόνο και με την απειλή πρόκλησης θερμού επεισοδίου να πετύχει μέσω της διπλωματίας όσα θα της απέφερε το ίδιο το θερμό επεισόδιο.
Συγχρόνως, όμως, είναι απολύτως σαφές ότι το θερμό επεισόδιο μπορεί να προκύψει ανά πάσα στιγμή ακόμη και από απρόοπτο ή προσχεδιασμένο γεγονός (ας μη λησμονείται η περίπτωση των Ιμίων, με την προσάραξη στη βραχονησίδα σκάφους με τουρκική σημαία, ούτε φυσικά η θυσία του πιλότου Κ. Ηλιάκη, νοτίως της Καρπάθου).
Εξάλλου, πέραν των προγραμματισμένων ασκήσεων των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων στο κεντρικό Αιγαίο (όπου η Αθήνα... ευγενικά παραχώρησε και περιοχές του πεδίου βολής Ανδρου), πηγή εντάσεων θα αποτελέσει και η επανεμφάνιση στο Αιγαίο του νορβηγικού ερευνητικού σκάφους Malene Ostervold, το οποίο, υλοποιώντας τη συμφωνία με την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου ΤΡΑΟ, άρχισε τις σεισμικές έρευνες από 31 Δεκεμβρίου στη Μαύρη Θάλασσα.
Στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, πάντως, υποστηρίζουν ότι η πολιτική που ακολουθείται είναι η ορθή, δεν έχει αποκομίσει οφέλη ή πλεονεκτήματα η Τουρκία με την τακτική που ακολουθεί και ότι μελετώνται και εξετάζονται όλες οι τουρκικές κινήσεις. Επισημαίνεται, μάλιστα, η σημασία της πραγματοποίησης τελικά της ΝΑΤΟϊκής άσκησης Noble Archer, με τη συμμετοχή και ΝΑΤΟϊκού AWACS που περιέλαβε στον σχεδιασμό και τον Αϊ-Στράτη, αποτρέποντας την επιβολή τετελεσμένων από την Τουρκία και εντός του ΝΑΤΟ.

Προκλήσεις
Η πραγματοποίηση της άσκησης ήταν πράγματι ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη, αλλά υπενθυμίζεται ότι απλώς απαιτήθηκαν προσπάθειες δύο χρόνων (και άγνωστα ανταλλάγματα προς τη Συμμαχία), προκειμένου η Συμμαχία να συμφωνήσει για την πραγματοποίηση άσκησης στο έδαφος κράτους-μέλους, για το οποίο έθετε βέτο άλλο κράτος-μέλος.
Η παρούσα, πάντως, προκλητικότητα και κλιμάκωση των τουρκικών επιθετικών ενεργειών δεν μπορεί και θα ήταν λάθος να αποδοθεί αποκλειστικά στην... ενόχληση του τουρκικού κατεστημένου για την πραγματοποίηση της ΝΑΤΟϊκής άσκησης, όπως θέλουν κάποιοι να πιστεύουν στην Αθήνα.
Οι τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο έχουν κλιμακωθεί και αναβαθμιστεί εδώ και αρκετούς μήνες και είναι χαρακτηριστικό ότι παρά τη δραματική διάσταση που έχει πάρει η αντιπαράθεση του κυβερνώντος ισλαμικού κόμματος ΑΚΡ και του Τ. Ερντογάν (που βλέπει και τη μείωση των ποσοστών του κόμματός του, εν όψει των δημοτικών εκλογών της άνοιξης), με μεγάλο τμήμα του στρατιωτικού κατεστημένου, με αφορμή την υπόθεση της Εργκενεκόν, η πολιτική έναντι της Ελλάδας αποδεικνύεται απολύτως... σταθερή.

Αφήνουν τους Τούρκους να καταγγέλλουν... εμάς για παραβιάσεις
Μάλλον αδικαιολόγητη είναι η έκπληξη που εκφράζεται στην Αθήνα από τις ανακοινώσεις του τουρκικού ΓΕΕΘΑ το τελευταίο τετραήμερο που σπεύδει να κατηγορήσει την Ελλάδα για παραβιάσεις του εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων της Τουρκίας και για παρενοχλήσεις των τουρκικών αεροσκαφών.
Οι δύο ανακοινώσεις, που δικαιολογημένα προκαλούν αγανάκτηση, απλώς αναδεικνύουν τη σιωπή που έχει επιβληθεί στο ζήτημα αυτό όπου καθημερινά τα τελευταία χρόνια η Τουρκία, σε δημοσιοποιημένα δημόσια έγγραφα, καταγράφει και προβάλλει τις υποτιθέμενες παραβιάσεις του τουρκικού εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων και τις υποτιθέμενες παρενοχλήσεις τουρκικών μαχητικών από ελληνικά.
Συγκεκριμένα, στη διάρκεια του 2008, εκδόθηκαν 382 ανακοινώσεις του τουρκικού ΓΕΕΘΑ (και ακολούθησαν τα σχετικά διαβήματα) που επιχειρούν να αντιστρέψουν την εικόνα και χαρακτηρίζουν ως παρενοχλήσεις των τουρκικών μαχητικών στον «διεθνή εναέριο χώρο» την προσπάθεια των ελληνικών να τα αναγνωρίσουν και να τα αναχαιτίσουν, καθώς οι διελεύσεις αυτές γίνονται όχι μόνο στην περιοχή μεταξύ 6 και 10 ν.μ. του εθνικού εναέριου χώρου και με παράνομη είσοδο στο FIR Αθηνών, αλλά και εντός της ζώνης των 6 ν.μ. στις περιοχές που η Τουρκία θεωρεί ότι υπάρχουν «γκρίζες ζώνες» (οπότε δεν υφίσταται καν ελληνικός εναέριος χώρος).
Το 2008 εκδόθηκαν 7 ανακοινώσεις που καταλογίζουν στην Ελλάδα παραβιάσεις του τουρκικού εναέριου χώρου κυρίως από ελικόπτερα, ενώ η όγδοη ανακοίνωση που εξεδόθη την Πρωτοχρονιά και χαρακτήριζε την πτήση του ελικοπτέρου που μετέφερε τον ΑΓΕΕΘΑ στρατηγό Δ. Γράψα στο Φαρμακονήσι ως παραβίαση του «τουρκικού εναέριου χώρου πάνω από το νησί» αποσύρθηκε ύστερα από μία ημέρα, καθώς υπερέβαινε ακόμη και τις μεθοδεύσεις της Αγκυρας για βήμα βήμα αμφισβήτηση της εδαφικής κυριαρχίας της Ελλάδας στη συγκεκριμένη περιοχή.
Στη χρονιά που πέρασε εκδόθηκαν και 55 ανακοινώσεις για παραβίαση των «τουρκικών χωρικών υδάτων», με τις περισσότερες καταγγελίες να αφορούν στην περιοχή των Ιμίων.
Εχει, όμως, ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότι αρκετές από τις ανακοινώσεις του τουρκικού ΓΕΕΘΑ αφορούν υποτιθέμενα παραβιάσεις των τουρκικών χωρικών υδάτων είτε πέριξ του Αγαθονησίου (ανακοίνωση αρ. 43 της 14ης Σεπτεμβρίου 2008) ή στην ευρύτερη περιοχή των δύο νησιών (με σημείο αναφοράς τα τουρκικά χωρικά ύδατα της περιοχής των Διδύμων, απέναντι σχεδόν από το Αγαθονήσι).
Το ερώτημα που μένει αναπάντητο είναι εάν με διαβήματα έχουν απορριφθεί οι ανυπόστατοι και παραπλανητικοί αυτοί ισχυρισμοί της τουρκικής πλευράς και εάν υπάρχει έστω και μια δημοσιοποιημένη διεθνώς τοποθέτηση-ανακοίνωση ελληνικής κυβερνητικής αρχής που να προβάλει την ελληνική θέση.

Σε περίπτωση λοιπόν που η εκτίμησή μας είναι ορθή (εμείς πιστεύουμε ότι είναι και για όσους την αμφισβητούν δεν έχουν παρά να διαβάσουν προσεκτικά τις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού εξωτερικών Μπαμπατζάν από τις αρχές Δεκεμβρίου μέχρι σήμερα), αυτό που μένει είναι να οξυνθούν τα αντανακλαστικά της ελληνικής πολιτείας και των εμπλεκομένων υπουργείων απέναντι σε κάθε πρόκληση και σε κάθε προβοκάτσια που είναι δυνατόν να προέλθει από την Άγκυρα, από κύκλους στην Ελλάδα ή από ξένα κέντρα, να λειτουργήσει επιτέλους η συνείδηση σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης για την ανάγκη ορθής και αποτελεσματικής διαχείρησης κρίσεως και, αφού ξεφύγουμε και από αυτόν τον σκόπελο, χωρίς απώλειες θέλουμε να πιστεύουμε, να χαραχτεί επιτέλους μια πολιτική για τη ριζική αντιμεπώπιση από τη χώρα μας του διεθνούς προβλήματος που λέγεται Τουρκία.
Πάντως, ένα είναι σίγουρο, η σωστή διεύθυνση για την επίλυση του προβλήματος αυτού δεν είναι οι διάφορες πρεσβείες ούτε διάφοροι εξωτερικοί παράγοντες που μας χαϊδεύουν τ' αυτιά ότι θα λύσουν αυτοί για μας το πρόβλημα με ένδοξους ή άδοξους σπαρτιάτες, αλλά η ίδια η ελληνική κοινωνία, η οποία είναι η μόνη που μπορεί να στηρίξει μια εθνική πολιτική για την έξοδο από την πολύχρονη κρίση η οποία -άλλοτε σε ύφεση και άλλοτε σε έξαρση- ταλανίζει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Τα επαναλαμβανόμενα και «αναβαθμισμένα» κρούσματα τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο τις τελευταίες εβδομάδες αποτελούν την κλιμάκωση σειράς ενεργειών της Αγκυρας, που άρχισαν από το καλοκαίρι, δίνοντας δείγματα που προκάλεσαν ανησυχία στα υπουργεία Εξωτερικών και Αμυνας. Οι αρχικές...προκλήσεις, μάλιστα, συνδέθηκαν με παραβίαση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, με πιο χαρακτηριστική την πτήση τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών στο Αιγαίο, ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο. Σταδιακά, μετά από εκείνα τα πρώτα περιστατικά, τις επόμενες εβδομάδες, άρχισαν να πυκνώνουν τα κρούσματα παραβάσεων και παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου. Η πρώτη, σε υψηλό επίπεδο, αντίδραση της Αθήνας για τα περιστατικά αυτά έγινε στα τέλη Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, σε συνάντηση που είχε η υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη με τον Τούρκο ομόλογό της, Αλί Μπαμπατσάν. Η απάντηση της τουρκικής πλευράς, όπως ήταν αναμενόμενο, ήταν ότι δεν υπάρχουν παραβιάσεις. Το επόμενο διάστημα η τουρκική δραστηριότητα συνεχίσθηκε με παραβιάσεις του εναέριου χώρου και υπερπτήσεις πάνω από το Φαρμακονήσι, για να κλιμακωθεί περίπου στα μέσα Νοεμβρίου, με την απόπειρα έρευνας για πετρέλαιο στη θαλάσσια περιοχή του Καστελλόριζου.

Στο Αγαθονήσι

Η αναβάθμιση της τουρκικής προκλητικότητας ήρθε παραμονές Πρωτοχρονιάς, όταν η τουρκική αεράμυνα κάλεσε ελληνικά πολεμικά ελικόπτερα, που πετούσαν κοντά στο Αγαθονήσι να εγκαταλείψουν την περιοχή, διότι είχαν εισέλθει στον τουρκικό εναέριο χώρο. Η απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια να μεταβεί στο Αγαθονήσι για τον εορτασμό των Θεοφανίων και ο συνακόλουθος ισχυρός συμβολισμός της, έναντι των προκλητικών κινήσεων της Αγκυρας, φαίνεται ότι στάθηκε η αιτία για περαιτέρω αναβάθμιση των ενεργειών αμφισβήτησης της εθνικής μας κυριαρχίας. Αυτή εκδηλώθηκε το πρωί της περασμένης Τετάρτης, λίγες ώρες μετά την αποχώρηση του κ. Παπούλια από το Αγαθονήσι, όταν τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη παρενόχλησαν ελικόπτερο Σούπερ Πούμα, που συμμετείχε σε επιχείρηση διάσωσης κοντά στο Φαρμακονήσι, ενώ τουρκική ακταιωρός παρενόχλησε ελληνική κανονιοφόρο, που συμμετείχε στην ίδια επιχείρηση. Ακολούθησαν, την επόμενη ημέρα, παραβιάσεις του εναέριου χώρου και υπερπτήσεις τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών πάνω από τα δύο ακριτικά νησιά.

Στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας, από το οποίο ετέθησαν σε κατάσταση αυξημένης ετοιμότητας οι Ενοπλες Δυνάμεις υπό την ανησυχία περαιτέρω κλιμάκωσης, ακόμα και εκδήλωσης «θερμού επεισοδίου» στο Αιγαίο, εκτιμούν ότι το διάστημα μέχρι τις 20 Ιανουαρίου, οπότε ολοκληρώνεται το ψάρεμα τσιπούρας στην περιοχή των Ιμίων, αλλά και ορκίζεται η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, είναι επίφοβο. Αναφέρουν επίσης ότι ο Ιανουάριος έχει τη δική του παράδοση ως μήνας εκδήλωσης έντονης επιθετικότητας από την Αγκυρα, υπενθυμίζοντας ότι και η κρίση στα Ιμια εκδηλώθηκε Ιανουάριο.

Τις τελευταίες ημέρες, η τουρκική πλευρά επανέρχεται στους ισχυρισμούς για απανωτά περιστατικά παραβίασης των χωρικών της υδάτων και του τουρκικού εναέριου χώρου από ελληνικά πλοία και αεροσκάφη, δημοσιοποιώντας κατάλογο καταγραφής περιστατικών, που αφορούν, την πλειοψηφία τους, την περιοχή των Ιμίων.

Η άσκηση «Τολμηρός Τοξότης»

Στο υπουργείο Εξωτερικών, αναλύοντας τη δεδομένη συγκυρία, αποδίδουν την έξαρση των τουρκικών προκλήσεων και την ποιοτική αναβάθμισή τους σε μια σειρά από παράγοντες, τη στιγμή που έμπειροι διπλωμάτες εκτιμούν ότι το 2009 θα είναι «δύσκολη χρονιά» για τα ελληνοτουρκικά. Από τους βασικούς παράγοντες για την έναρξη κλιμάκωσης των περιστατικών στο Αιγαίο, θεωρείται η πραγματοποίηση, έπειτα από δύο αναβολές, της άσκησης «Τολμηρός Τοξότης» στον Αγιο Ευστράτιο, με παραχώρηση νατοϊκού ιπτάμενου ραντάρ Awacs. Οι παρεμβάσεις της Αγκυρας είχαν σταματήσει τις προηγούμενες φορές την άσκηση. Οπως επισημαίνει έμπειρος διπλωμάτης, η αλλαγή στάσης του ΝΑΤΟ σηματοδοτεί στροφή σε σχέση με μια πολιτική που έχει υιοθετήσει από το 1980, σύμφωνα με την οποία αρνείται να εμπλακεί σε υποθέσεις αμφισβήτησης εδαφών μεταξύ μελών του. Η απάντηση της ελληνικής πλευράς προς τη Συμμαχία ήταν ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτή η θέση δεν ισχύει, καθώς δεν υφίσταται αμφισβητούμενη από δύο μέρη περιοχή, αλλά πρόκειται για status quo από τη μία πλευρά και μονομερή διεκδίκηση από την άλλη. Πάντως, αυτό που τελικά φάνηκε να μετράει στην απόφαση της Συμμαχίας να παραχωρήσει το Awacs ήταν η διαπίστωση ότι εάν συνέχιζαν να γίνονται αποδεκτές οι αιτιάσεις της Αγκυρας, το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να διαγράψει από τις περιοχές διεξαγωγής ασκήσεων το Αιγαίο, σε μια περίοδο, μάλιστα, με πολλές εστίες έντασης στην ευρύτερη περιοχή.

Ετερος σημαντικός παράγων είναι το θέμα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Παρά το γεγονός ότι από ελληνικής πλευράς δεν έχει γίνει κάποια αναφορά σε καθορισμό ΑΟΖ στο Αιγαίο, προβάλλοντας διαρκώς τις διεκδικήσεις της, η Αγκυρα προσπαθεί να συντηρήσει κλίμα αμφισβητούμενων περιοχών. Αλλωστε, η απόπειρα έρευνας για πετρέλαιο κοντά στο Καστελλόριζο συνδέεται περισσότερο με αυτή την παράμετρο των ελληνοτουρκικών διαφορών.

Ενδοτουρκικές ισορροπίες

Βεβαίως, δεν μπορεί να αγνοηθεί ο παράγοντας του συσχετισμού δυνάμεων στο εσωτερικό της Τουρκίας και οι ανατροπές που επήλθαν μετά τη συνταγματική κρίση, που εκτιμάται ότι ενίσχυσαν τον ρόλο και τον λόγο του στρατού, κυρίως στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κάρολος Παπούλιας το κατέστησε σαφές από το Αγαθονήσι, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά ότι «ο πυρήνας του προβλήματος των ελληνοτουρκικών σχέσεων βρίσκεται στον καθοριστικό ρόλο του τουρκικού στρατού στην πολιτική της γειτονικής χώρας».

Επιπλέον, σε σχέση με τις εξελίξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας, διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι σε ένα βαθμό η κλιμάκωση της προκλητικότητας στο Αιγαίο έχει να κάνει και με τις εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση στη γειτονική χώρα, τον προσεχή Μάρτιο. Οπως επισημαίνουν, η συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση θεωρείται πολύ σημαντική για την καταγραφή της δύναμης και της δυναμικής του κυβερνώντος κόμματος AKP. Ενδεχομένως, προσθέτουν, η καλλιέργεια έντασης στο Αιγαίο να στοχεύει στα εθνικιστικά αντανακλαστικά μερίδας των Τούρκων ψηφοφόρων, σε μια προσπάθεια να κερδηθεί η ψήφος τους.

Η ενταξιακή πορεία
Τέλος, εξίσου πιθανό θεωρείται η ένταση στο Αιγαίο να εκφράζει τον «εκνευρισμό» της Αγκυρας για το κρίσιμο για την ευρωπαϊκή προοπτική της έτος 2009. Στο τέλος του χρόνου, αναμένονται οι αποφάσεις της Ε.Ε. για τα «παγωμένα» κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, με τα μηνύματα αυτή τη στιγμή να μην είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Σε αυτό το πλαίσιο θα αξιολογηθεί και η συνολική στάση της Τουρκίας έναντι της Κύπρου, καθώς η Αγκυρα δεν έχει προχωρήσει στο προβλεπόμενο από το Πρωτόκολλο της Αγκυρας άνοιγμα των λιμένων και των αεροδρομίων της για κυπριακά πλοία και αεροσκάφη.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Αθήνα παρακολουθεί τις τουρκικές κινήσεις, έχοντας ανεβάσει του τόνους απάντησης στις προκλήσεις. Μάλιστα, εκτιμάται ότι η σταδιακή αλλαγή γλώσσας από την Αθήνα δεν πέρασε απαρατήρητη από την Αγκυρα, που αντέδρασε με νέες παραβιάσεις, μετά την τελευταία και πιο σκληρή προειδοποίηση του υπουργού Εθνικής Αμυνας κ. Ευάγγελου Μεϊμαράκη. Παράλληλα, πέρα από τα διαβήματα σε διμερές επίπεδο, γίνεται ενημέρωση των διεθνών οργανισμών. Η υπουργός Εξωτερικών κ. Ντόρα Μπακογιάννη ενημέρωσε τον πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα κ. Ντάνιελ Σπέκχαρντ για το θέμα. Πάντως, το μήνυμα που στέλνουν οι ΗΠΑ είναι αυτοσυγκράτηση και από τις δύο πλευρές, εμμένοντας στη στάση ουδετερότητας.