2 Δεκεμβρίου 1945: Η αποχή των Χιμαριωτών από το κομουνιστικό δημοψήφισμα

 

 

Στις 2 Δεκεμβρίου 1945 προκηρύχθηκαν «ελεύθερες εκλογές» από το επιβληθέν καθεστώς του Χότζα, προκειμένου να προετοιμαστεί το έδαφος για τις δεκαετίες αθλιότητας που επακολούθησαν. 

Οι εκλογές ήταν τόσο «αληθινές», ώστε σε κάθε εκλογικό κέντρο είχαν στηθεί δυο κάλπες. Μια κόκκινη, όπου ψήφιζαν όσοι ήθελαν το κομμουνιστικό κόμμα, και μια μαύρη, όπου θα ψήφιζαν όσοι ήταν αντίθετοι. Την κόκκινη κάλπη την είχαν επενδύσει από μέσα με ένα πανί για να μην ακούγεται ο θόρυβος του σφαιριδίου που έπεφτε, ενώ στην μαύρη είχαν βάλει στον πάτο ένα κομμάτι κόντρα πλακέ, έτσι ώστε αν κάποιος έριχνε την ψήφο του εκεί, ακουγόταν ένας ηχηρός κρότος που τον πρόδιδε. Οπότε εκείνος έβγαινε κατακόκκινος από το παραβάν και έντρομος. 

Το αποτέλεσμα της καταμέτρησης των ψήφων ήταν πρωτοφανές στην ιστορία των εκλογικών αναμετρήσεων, δείχνοντας το μέγεθος της βίας, της τρομοκρατίας και της νοθείας: τα μέλη των εκλογικών επιτροπών διαπίστωναν έκπληκτοι ότι οι αρνητικές ψήφοι (της μαύρης κάλπης) σε όλο το νομό ήταν λιγότερες από όσες είχαν καταμετρήσει οι ίδιοι μόνο στα τμήματα τους! 

Ενώ στην υπόλοιπη Βόρειο Ήπειρο και την αλβανική επικράτεια γενικότερα συνέβαιναν αυτά τα αίσχη, οι κάτοικοι της Χειμάρρας οργανώθηκαν τις ημέρες εκείνες προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον επερχόμενο αλβανικό κομμουνιστικό κίνδυνο. Έτσι, σύσσωμοι οι ΕΛΛΗΝΕΣ κάτοικοι της Χειμάρρας αποφάσισαν ομόφωνα να μην ψηφίσουν στις εκλογές, αλλά να τις σαμποτάρουν, δίνοντας έτσι την δική τους απάντηση στον αιμοσταγή τύραννο των Τιράνων. 

Τα αντίποινα της αλβανικής κομμουνιστικής δικτατορίας γι’ αυτήν την ηρωική πράξη αντίστασης των Χειμαρριωτών δεν άργησαν να έρθουν. Δύο μήνες μετά, από τις 10 έως τις 18 Φεβρουαρίου 1946, έγιναν στην Χειμάρρα γύρω στις 30 συλλήψεις, οι οποίες αφορούσαν τους πρωτεργάτες της απόφασης αποχής από τις ψευτοεκλογές. Τρεις Χειμαρριώτες καταδικάστηκαν σε θάνατο (Ανδρέας Δήμας, Ηρακλής Γκιόνης, Δημήτρης Ανδρούτσος), τέσσερις σε ισόβια και οι υπόλοιποι σε πολυετή εγκλεισμό στις φυλακές του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Στην ιστορία έμειναν περιστατικά όπως του ηγέτη της αποχής Ανδρέα Δήμα, ο οποίος πριν ακόμη ξεψυχήσει από τις σφαίρες των φονιάδων σκεπάστηκε ζωντανός με πέτρες από τους κομουνιστές, του Πύλιου Γκόρου, ο οποίος έβλεπε μπροστά στα μάτια του να βασανίζουν τον γιο του Πέτρο και του Νίκου Κούτουλα, που θαρραλέα έλεγε στο δικαστήριο «Είμαι Έλληνας. Δεν ξέρω αλβανικά, φέρτε μου μεταφραστή!»

Η Χειμάρρα ήταν η ΜΟΝΗ περιοχή στην αλβανία, όπου οι εκλογές-παρωδία δεν πραγματοποιήθηκαν καθόλου. Αυτό το γεγονός ουδέποτε το ξέχασαν οι αλβανοί κομμουνιστές και για να τιμωρήσουν τους Γενναίους Χειμαρριώτες δεν συμπεριέλαβαν την Χειμάρρα στην κουτσουρεμένη μειονοτική ζώνη (Αργυρόκαστρο, Άγιοι Σαράντα), όπου δήθεν μόνο σ’ αυτήν ζούσε η Ελληνική μειονότητα. Συν τοις άλλοις, μέχρι το 1990 το κομμουνιστικό καθεστώς των Ενβέρ Χότζα και Ραμίζ Αλία εξόρισε, φυλάκισε και εκτέλεσε εκατοντάδες Χειμαρριώτες. Ακόμη και στην μετακομμουνιστική αλβανία, η άρνηση της Ελληνικότητας της Χειμάρρας παραμένει δεδομένη.

Ονόματα Χιμαριωτών που μαρτύρησαν κατά την 45χρονη δικτατορία:
Γιώργος, Πύλιος, Άγγελος, Πέτρος, Θεόδωρος και Ρολάνδος Μπολάνος,
Γιάννης Σκούρας, Μήλιος Γιάννης, Κώστας Οικονόμου,
Σωκράτης, Παναγιώτης και Θανάσης Κοκκαβέσης,
Αχιλλέας Ράπος, Μήλιος Σπυρομήλιος, Παναγιώτης και Μήλιος Πάνος, Ηρακλής Γκιώνης,
Νίκος Κατσελάνος, Ζάχος και Νίκος Λικόκας, Δήμος, Μιχάλης και Αίας Δημογιάννης
Αναστάσης Γκούμας, Σπύρος Κυρίτσης, Σπύρος, Πέτρος και Δημήτρης Ρόντος,
Χρήστος και Νίκος Κόκας, Θεμιστοκλής, Πέτρος και Σωτήρης Ζώτος.
Νίκος Κούτουλας, Τέλης και Πάνος Κονόμος, 
Αλέξανδρος, Μίκης, Φάνης και Κοσμάς Καλούσης,
Βασίλης Ντούκος, Σπύρος Μπρίγκος, Κώστας Δημαλέξης, Μήτσιος Γκούμας,
Αλέκος και Σπύρος Γκόρος, Λευτέρης, Χρήστος, Θωμάς και Κίτσιος Λάζαρης,
Απόστολος Ντούνης, Νέστορας Νεστούρης, Θανάσης Νάτσης, Σπύρος Νάσιος,
Γιάννης Δήμας, Κώστας και Δημήτρης Ανδρούτσος, Λουκάς Μπονιάκου,
Χρηστίδης, Θεόδωρος Μούτσος, Σπύρος Τάτος, Λευτέρης Παππάς, Νίκος Μπούρμπος,
Πήλιος Νεράτζης, Αναστάσιος Γκιόκας.


Η μαρτυρία της Ερμιόνης Μπρίγκου

 

 Το ’45 που θα γινόταν ψηφοφορία για πρώτη φορά εμαζευτήκανε οι Χιμαριώτες όλοι στην εκκλησία και αυτοί που ήσαν κεφαλές είπαν «εμείς δεν θα ψηφίσουμε». Είχαν βάλει μία περίπολο από εκεί που ερχόμαστε από το Βουνό, όπου ήταν πολλοί νεαροί Χιμαριώτες. Και δεν αφήσαν να έρθουν από το Βουνό οι παρτιζάνοι κουμουνιστές γιατί αυτοί θέλαν να τους σκοτώσουν τους Χιμαριώτες. 

Ρωτάγαν οι νέοι «που πάτε;». «Πάμε στη Χιμάρα» απαντούσαν οι παρτιζάνοι.

«Αν θέλετε να πάτε στη Χιμάρα δώστε μας τα όπλα που κρατάτε και όταν γυρίσετε θα σας τα δώσουμε ξανά» τους είπαν τα παιδιά, γιατί αυτοί είχαν σκοτώσει τον Γιώργη Μπολάνο πιο πριν, το ξέρω από τον πατέρα μου αυτό. «Αφού σκοτώσανε τον Γιώργη Μπολάνο πάνε να σκοτώσουν τους Χιμαραίους όλους» σκέφτηκαν και έτσι δεν τους αφήσαν με τα όπλα. 

Ήρθαν λοιπόν αυτοί κάναν τη δουλειά τους που θέλανε και ξαναγυρίσαν και τους ξανάδωσαν τα όπλα.

Ορκίστηκαν στην εκκλησίαν και είπαν «εμείς δεν θα ψηφίσουμε». Έτσι κι έγινε, δεν ψηφίσανε και ύστερα τους πήγαν φυλακή και τα τραβήξαμε όλα. Τον ένα μου παππού τον Ηρακλή Γκιώνη τον δικάσανε εις θάνατον και τον άλλον τον βάλαν στη φυλακή.

Οι πρώτοι που μπήκαν μπροστά και θυμάμαι ήταν ο ο μπαρμπα-Ανδρέας Δήμας, ο Πύλιος Γκόρος, Πέτρος Κούτουλας, Νίκος Κατσελάνος, Πάνος Κοκαβέσης, ο πατέρας μου Γιάννης Μπρίγκος, Αιμίλιος Πάνος, Πέτρος Κοκαβέσης.  Όλοι οι Κοκαβεσάδες και Μπολανάδες δεν το ήθελαν αυτό. Ήταν πάρα πολλοί Χιμαριώτες που δεν το ήθελαν αυτό.  

Αυτό πάει να πει ότι η Χιμάρα το’ χε δείξει απο 'κείνον τον καιρό ότι ο αγώνας ο δικός της, η ιστορία η δικιά της δεν πρέπει να χαθεί.

Τώρα όμως τι να πούμε;

Ήρθαν οι κουμουνιστές μετά και τους πήραν όλους φυλακή. Πρώτο πήραν τον πατέρα μου γιατί ήταν οδηγός του Ελληνικού Στρατού. Αυτό του βάλανε τότε. Του δώσανε 25 χρόνια φυλακή, αλλά τον πατέρα μου τον βοήθησε ένας φίλος του επειδή τον είχε γλιτώσει από τους Γερμανούς και δεν τον σκότωσαν. Ήταν Αλβανός από τα χωριά του Αυλώνος, από το Ντουκάτι, αυτός που τον υποστήριξε. Δεν ήταν κακός άνθρωπος και πήρε μετά μεγάλη θέση στο κομουνιστικό καθεστώς, αλλά κατόπιν τον σκότωσε το σύστημα το δικό τους, του Χότζα.

Τότε οι δικοί μας ήταν άνθρωποι που κοιτάγαν το συμφέρον του έθνους, του τόπου και του λαού. Δεν είναι όπως σήμερα που κοιτάν μόνο τα δικά τους συμφέροντα. Κοίταγαν για τον λαό, για την ελευθερία.